Zawodówka czy studia – jak mądrze pokierować karierą? - Artykuł

Stereotypowe podejście do zawodówek, które przez lata utrwaliło się  w naszym społeczeństwie,  przyczyniło się do spadku zainteresowania kształceniem zawodowym. Zawodówki były przeznaczone  dla osób, które nie przykładały się do nauki lub były za mało zdolne by pójść do liceum.  Kolejne roczniki wyżu demograficznego szturmowały dobre licea, bo tylko renomowana szkoła średnia gwarantowała podjęcie prestiżowych studiów, a jedynie dyplom znanej uczelni dawał szansę na znalezienie dobrej pracy. Czy takie rozumowanie było słuszne? Czy ukończenie studiów gwarantuje znalezienie prestiżowej i dobrze płatnej pracy? Jak pokazują realia współczesnego rynku – niekoniecznie.

Pracodawcy potrzebują wykwalifikowanych robotników, co znajduje odzwierciedlenie w ofertach pracy. Wciąż poszukiwani są pracownicy budowlani, hydraulicy. Brakuje natomiast ofert dla absolwentów uczelni, w szczególności dla humanistów, ponieważ rynek pracy się nimi nasycił. Wykształcenie wyższe, zdaniem pracodawców, nie przekłada się na praktyczne umiejętności, gdyż programy studiów są przeładowane teorią a zaniedbuje się praktykę. Oznacza to, że absolwent uczelni może mieć ogromną wiedzę teoretyczną i nie wiedzieć jak ją wykorzystać w życiu zawodowym. Co więcej, miejsca pracy w korporacjach pomału się wyczerpują. Na awans trzeba długo czekać, większe są bariery wejścia, gdyż ludzie są coraz bardziej wykształceni, mają po kilka dyplomów, znają języki obce i jedyne czym mogą ze sobą konkurować to umiejętności interpersonalne. Natomiast dobry piekarz, czy szewc, to zawody na które ciągle jest zapotrzebowanie. Co więcej, popularność takich reality show jak MasterChef  dowodzi, że dobry specjalista w swoim zawodzie (w tym przypadku kucharz) może zostać celebrytą i realizować się w mediach. A taka możliwość wydaje się być kusząca dla wielu młodych osób.

Dyplom uczelni traci na wartości, posiadanie konkretnego zawodu - zyskuje. O ile absolwent szkoły zawodowej może uzupełnić wykształcenie, zrobić maturę i pójść na studia, o tyle absolwent szkoły wyższej – niekoniecznie ma ochotę na zrobienie „kroku w tył”. Zawodówka daje określony fach, nie zamykając drogi do dalszej edukacji. Posiadanie konkretnego zawodu nie przeszkadza w późniejszej zmianie ścieżki swojej kariery, np. na korporacyjną. Natomiast trudniej jest, po studiach i wieloletniej pracy w korporacji, rozpoczynać naukę zawodu od podstaw. Ukończenie dobrej szkoły zawodowej daje obecnie większe prawdopodobieństwo szybkiego znalezienia pracy, niż dyplom wielu uczelni. Dzieje się tak dlatego, iż dostęp do wykształcenia wyższego jest coraz łatwiejszy. Powstało wiele prywatnych szkół wyższych, w których liczba absolwentów jest taka sama jak liczba osób przyjętych na studia. A jakość uzyskanego przez nich dyplomu budzi wątpliwości pracodawców. W przypadku zawodówek, zdobycie uprawnienia do wykonywania określonego zawodu, wymaga zdania egzaminu, nie tylko teoretycznego, ale także i praktycznego. Nie każdemu udaje się je zdać. Oznacza to, że w chwili obecnej niejednokrotnie łatwiej jest skończyć studia, niż zdobyć uprawnienia zawodowe. 
Pracodawcy cenią absolwentów zawodówek, nie tylko za ich umiejętności praktyczne, ale także za inne cechy, nie związane bezpośrednio ze zdobytymi kwalifikacjami. Jak dowodzą badania, osoby które ukończyły zawodówkę są bardziej przedsiębiorcze, samodzielne i zaradne. Częściej zakładają własne firmy, szybciej się usamodzielniają i wcześniej opuszczają dom rodzinny, niż ich rówieśnicy z wykształceniem wyższym.

Istotnym argumentem przemawiającym na korzyść kształcenia zawodowego jest jego aspekt praktyczny. Praktyki podejmowane przez uczniów zawodówek często kończą się zatrudnieniem w firmie, w której były odbywane. Praktyki odbywane na studiach dużo rzadziej kończą się podjęciem zatrudnienia w danej firmie. Mnożą się bezpłatne staże dla studentów i absolwentów szkół wyższych, mające na celu odciążyć finansowo ich organizatorów. Po odbyciu stażu, stażystę zastępuje kolejny młody człowiek liczący na karierę w korporacji, a jego sfrustrowany poprzednik poszukuje następnego pracodawcy, gotowego dać mu złudną nadzieję na pozostanie w firmie po odbyciu stażu. W przypadku zdolnych uczniów zawodówek, pracodawcy sami oferują im możliwość zatrudnienia, a ci którzy nie są zainteresowani pracą w Polsce mają wiele możliwości podjęcia zatrudnienia za granicą.

W innych krajach UE, np. we Włoszech,  kształcenie zawodowe jest bardzo popularne. Promuje się tą formę edukacji i zachęca do niej młodzież, oferując zatrudnienie od razu po zakończeniu nauki. Młody człowiek jednocześnie uczy się i odbywa praktyki u pracodawcy, który podpisał stosowną  umowę ze szkołą. W Polsce, od pewnego czasu, także zaczęto dostrzegać konieczność promowania kształcenia zawodowego, jako antidotum na bezrobocie młodzieży. Zorganizowano kampanię społeczną „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru”, w której podkreślono walory edukacyjne szkół zawodowych i techników. Reklama sugeruje, że zawodówki i technika mogą pomóc w znalezieniu pracy tuż po ukończeniu szkoły i zagwarantować młodym ludziom osiągnięcie satysfakcji zawodowej.

Reasumując. Bez wątpienia obecna sytuacja na polskim rynku pracy wyznacza nowe trendy w edukacji, ukierunkowując ją na  kształcenia zawodowe, realizowane m.in. w zawodówkach i technikach. Młoda osoba stojąca przed dylematem wyboru dalszej ścieżki kształcenia, powinna uwzględnić, że nie zawsze uzyskanie dyplomu uczelni przekłada się na znalezienie pracy, natomiast posiadanie konkretnego zawodu i bycie specjalistą w swoim fachu otwiera wiele możliwości rozwoju własnej kariery zawodowej.

Joanna Plak

Elektroniczne Centrum Aktywizacji Młodzieży