Wydawca treści Wydawca treści

Powrót

Futurystyczna wizja, która staje się rzeczywistością

2019-05-22

Wyobraźcie sobie, że w poniedziałek w pracy dowiadujecie się, iż nie dostaniecie obiecanego awansu. Powodem jest piwo, które kupiliście w weekend. Brzmi abstrakcyjnie?

Z pewnością, jednak taka wizja właśnie się urzeczywistnia na naszych oczach, a dzieje się tak za sprawą Chińskiej Republiki Ludowej, która jako pierwsza wprowadziła system wiarygodności obywateli (tzw. „scoring”).

Czym jest Chiński System Zaufania Społecznego?

Chiński System Zaufania Społecznego (eng. Social Credit System) to projekt mający za zadanie ocenę reputacji osób fizycznych, przedsiębiorstw oraz instytucji państwa. Został on uruchomiony w 2016 roku i docelowo w 2020 roku wszyscy obywatele Chin powinni zostać nim objęci.

Projekt ma za zadanie skłonić obywateli do bycia lepszą „wersją” samego siebie. To baza danych, zawierająca wszelkie dostępne informacje na temat konkretnego człowieka. Na ocenę obywatela składa się wiele czynników, m.in.:

  • kwestie społeczne – znajomość z pewnymi osobami, które przez system zostały uznane za niepożądane, może prowadzić do obniżenia ratingu, analogicznie „atrakcyjne” znajomości będą skutkowały awansem w rankingu,
  • kwestie finansowe – system uderza w dłużników; osoby nie spłacające swoich zobowiązań, zostaną ukarane w odpowiedni sposób,
  • kwestie polityczne – osoby jawnie krytykujące politykę Komunistycznej Partii Chin lub krytykujące czołowych polityków mogą spodziewać się obniżenia oceny.

Na pozycję w ratingu mają wpływ także „dobre” oraz „złe” uczynki. Przykładowo powodem do odjęcia punktów może być niepoprawne zachowanie w miejscach publicznych lub niepożądane wpisy w internecie.

Konsekwencje

Pozycja w ratingu decyduje o dostępie do licznych przywilejów lub ograniczeń. W przypadku niskiej pozycji, władzę Chin mogą pozbawić obywatela dostępu do internetu, odebrać mu prawo do podróżowania pociągiem, samolotem lub (jak w podanym na wstępie przykładzie) przekreślić karierę zawodową.

Ocena w systemie może także decydować o możliwości zaciągnięcia pożyczki. Ponadto publiczna krytyka władzy w internecie może skutkować zwolnieniem z pracy, a nawet represjami ze strony KPCh. System wiarygodności obywateli może stać się zatem doskonałym narzędziem dla systemu totalitarnego, dążącego do bezwzględnej kontroli.

Zagrożenia

Krytycy systemu ratingu zapowiadają, że może on prowadzić do wykluczenia niektórych ludzi (często niepoprawnych politycznie) ze społeczeństwa, co może mieć fatalne skutki, a poczucie odrzucenia może być bardzo niebezpieczne. Podobny problem przedstawiony został w serialu Netflix’a pt. Czarne lustro, odc. Na łeb na szyję. Opowiada on historię kobiety, która za wszelką cenę pragnie poprawić swój status społeczny.

Zwolennicy systemu przekonują natomiast, iż pozwoli on ulepszyć społeczeństwo i wyeliminować negatywne zachowania wśród ludzi.

Dla nas, Europejczyków, wprowadzony w  Państwie Środka scoring jest póki co ciekawostką i tematem na dobry odcinek serialu. Nie możemy być jednak pewni, czy kiedyś podobny system nie zostanie wprowadzony w Europie, decydując o naszej przyszłości. Oceńcie sami, na ile jest to realne.

 

Autor: Piotr Jakubiec, pośrednik pracy w MBP Bielsko-Biała

 

Źródła:

Chan F. T., System oceny obywateli w Chinach powstrzymał już ludzi od 11 mln lotów i 4 mln podróży pociągiem, w: https://businessinsider.com.pl/lifestyle/podroze/system-oceny-obywateli-w-chinach-efekty-dzialania/7yl1phz

Głowacki W., Chiński Wielki Brat. Cyfrowy totalitaryzm nie jest już tylko wizją pisarzy i scenarzystów, w: https://polskatimes.pl/chinski-wielki-brat-cyfrowy-totalitaryzm-nie-jest-juz-tylko-wizja-pisarzy-i-scenarzystow/ar/13786526

Chorzempa M., Triolo P., Sacks S., China’s Social Credit System: A Mark of Progress or a Threat to Privacy?, Peterson Institute For International Economics, 2018


Widok zawartości stron Widok zawartości stron