Czechy

Informator na temat warunków życia i pracy w Czechach

Informacje ogólne, czyli co o powinieneś wiedzieć o Czechach przed wyjazdem?

Republika Czeska (Česká republika, ČR) to państwo położone w Europie Środkowej. Jako samodzielne państwo powstała 1 stycznia 1993 r. Korzenie historyczne państwowości czeskiej sięgają aż do V wieku naszej ery. Graniczy od zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, od wschodu ze Słowacją i od północy z Polską. Zajmuje powierzchnię 78326 km².

Republika Czeska leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego z roczną sumą opadów 600 mm (w górach do 2000). Średnia temperatura w lipcu na terenach nizinnych wynosi 20° C, w Pradze 19,5°C, a w górach 8-11°C. Średnia temperatura w styczniu wynosi na terenach nizinnych od -1° C do - 2°C, a w górach od - 5°C do -7°C.

Największym miastem oraz stolicą jest Praga (Praha- 1,2 mln mieszkańców). Znana jest również pod dwiema innymi nazwami - jako miasto setek wież lub po prostu jako Złota Praga. Inne większe miasta: Brno (378 tys., 2012), Ostrawa (297 tys., 2012), Pilzno (167 tys., 2012), Liberec (102 tys., 2012), Ołomuniec (99 tys., 2012), Hradec Kralove (93 tys., 2010). Państwo podzielone jest na 13 województw (kraj) i miasto stołeczne Praga: Jihocesky (Południowoczeski), Jihomoravsky (Południowomorawski), Karlovarsky, Kralovehradecky, Liberecky, Moravskoslezsky (Morawsko-Śląski), Olomoucky, Pardubicky, Plzensky (Pilzneński), Praha, Stredocesky (Środkowczeski), Ustecky, Vysocina, Zlinsky).

Od 1 stycznia 2003 powiaty nie są już jednostką podziału administracyjnego Czech - w ich miejsce powołano gminy z rozszerzonymi uprawnieniami. Czechy zamieszkuje 10,5 miliona obywateli. Czesi stanowią 81,2% populacji. Następni są Morawianie, stanowią 13,2%, Słowacy 3,1% i 2,5% - Niemcy, Polacy, Cyganie i Węgrzy. Najwięcej mieszkańców Republiki Czeskiej (65%) wyznaje chrześcijaństwo. Inne religie to protestantyzm i judaizm.

Oficjalnym językiem Republiki Czeskiej jest język czeski. Walutą obowiązującą w Republice Czeskiej jest Korona (Kč) dzieląca się na 100 halerzy. Czeska korona (czeski skrót kč, międzynarodowy skrót CZK) została wprowadzona do obiegu w roku 1993 wraz z powstaniem Republiki Czeskiej jako niezależnego państwa. W obiegu są obecnie monety o wartości: 1,2,5,10,20 i 50 koron oraz banknoty o wartości 100, 200, 500, 1000, 2000 i 5000 koron.

Słów kilka o czeskim rynku pracy

Republika Czeska jest pod wieloma względami bardzo atrakcyjnym kierunkiem migracji dla Polaków. Niższe podatki, lepsza opieka socjalna i zdrowotna, bliskość językowa oraz kulturowa sprawiają, że coraz więcej naszych rodaków wyjeżdża do Czech na studia, do pracy lub w celu prowadzenia działalności gospodarczej.  Obywatele polscy mają prawo poszukiwania pracy na terenie Republiki Czeskiej; przysługuje im również możliwość korzystania z usług i ofert czeskich urzędów pracy. Jedynym wymogiem stawianym obywatelom polskim zamierzającym w Republice Czeskiej poszukiwać pracy jest potwierdzenie posiadania odpowiednich środków utrzymania. Pracodawca jest zobowiązany poinformować urząd pracy o fakcie podjęcia zatrudnienia przez obywatela UE. Osoby zamierzające pozostać dłużej, niż 30 dni na terenie Republiki Czeskiej powinny zarejestrować miejsce swojego pobytu w jednostce Policji ds. Cudzoziemców i Pogranicza. Aby móc pracować w Republice Czeskiej, obywatel polski nie musi posiadać zezwolenia na pracę.

Poszukiwany/poszukiwana - zawody deficytowe w Czechach

Czeski rynek pracy przeżył w ostatnich latach gwałtowne zmiany. Wskutek kryzysu bezrobocie najpierw drastycznie wzrosło (w latach 2008-2010 o ponad 100 proc. - z 4,4 proc. do 9,6 proc.), by następnie szybko spaść. W lutym 2015 r. odsetek osób bez pracy sięgał zaledwie 5,5 proc., co dawało Czechom trzecie miejsce w Unii Europejskiej, po Austrii i Niemczech. Najwięcej ofert pracy w Czechach czeka na specjalistów z branży przemysłowej i budowlanej, a także informatyków, handlowców, sprzedawców, kucharzy i kelnerów.

Przed wyjazdem do Czech pamiętaj o...

Przepisy wjazdowe: Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej / Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Czeskiej do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty (nowego i starego wzoru – ten drugi jest ważny do końca 2007 r.). Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości (szczególną uwagę w przypadku starszych, książeczkowych dowodów osobistych należy zwrócić na aktualność zdjęcia). Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie z uwagi na zasady polityki bezpieczeństwa i zdrowia publicznego.

W przypadku pobytu nie przekraczającego trzech miesięcy obywatele UE nie potrzebują pozwolenia na pobyt. Przy pobycie dłuższym niż trzy miesiące (np. z powodu zatrudnienia, studiów, prowadzenia działalności gospodarczej) obywatel UE może złożyć wniosek o wydanie potwierdzenia o pobycie tymczasowym lub pozwolenia na pobyt stały. Wniosek taki należy złożyć do właściwej ze względu na miejsce pobytu jednostki policji ds. cudzoziemców i pogranicza.

Przed wyjazdem koniecznie zwróć się do NFZ o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). EKUZ daje Ci takie same prawa do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej, jakie przysługują obywatelom czeskim. Karta nie zapewnia pokrycia kosztów prywatnej opieki zdrowotnej ani kosztów leczenia planowanego.

Osoby pracujące w czeskich firmach są ubezpieczone w Czechach i mają takie same prawa do opieki zdrowotnej jak obywatele czescy. Osoby delegowane przez polskie firmy są ubezpieczone w Polsce, w związku z czym powinny wyrobić sobie EKUZ. W sytuacji długotrwałego delegowania pracodawca zwraca się do NFZ o wydanie karty EKUZ na czas delegowania. Z reguły, w takich przypadkach karta jest wydawana co najmniej na 1 rok. Ponadto należy poprosić NFZ o wydanie tzw. formularza S1 (dawniej E 106). Po przyjeździe do Czech należy przedstawić formularz w Powszechnej Ubezpieczalni Zdrowotnej (Všeobecná zdravotní pojišťovna). Po tym można korzystać z czeskiej służby zdrowia na zasadach, jakie przysługują osobom zatrudnionym w Republice Czeskiej.

Formalności po przyjeździe do Czech

Obywatele polscy mogą przebywać na terytorium Republiki Czeskiej bez jakiegokolwiek pozwolenia. Jeżeli planują przebywać na terytorium Czech nieprzerwanie dłużej niż 30 dni muszą zgłosić swój pobyt we właściwej ze względu na miejsce pobytu komendzie Policji do spraw cudzoziemców (tzw. ohlašovací povinnost) - chyba, że obowiązek ten spoczywa na osobie fizycznej lub prawnej, u której zamieszkuje obywatel RP.

Jeśli przebywają na terytorium Czech dłużej niż 3 miesiące mogą (ale nie muszą) wnioskować o wydanie zaświadczenia o pobycie tymczasowym (potvrzení o přechodném pobytu). Mogą (ale nie muszą) wnioskować o pozwolenie na pobyt stały po 5 latach nieprzerwanego pobytu na terytorium Republiki Czeskiej.

W przypadku, gdy mieszkają na terytorium Czech wraz z rodziną mogą złożyć w wniosek o wydanie zaświadczenia o pobycie tymczasowym lub o pozwolenie na pobyt stały dla swoich najbliższych krewnych. Dotyczy to małżonka; dziecka młodszego niż 21 lat, ozostającego pod opieką danej osoby krewnego w linii prostej (np. rodzica) lub krewnego w linii prostej pozostającego pod opieką małżonka (np. rodzica małżonka).

Sposoby poszukiwania pracy

Obywatele polscy poszukując pracy w Czechach mogą skorzystać z:

• bezpłatnej pomocy czeskich urzędów pracy. W każdym urzędzie pracy w Czechach są zatrudnieni specjalnie przeszkoleni doradcy ogólnoeuropejskiej sieci EURES. Europejskie Służby Zatrudnienia EURES Europejskie Służby Zatrudnienia (EURES) są siecią współpracy, której celem jest ułatwianie swobodnego przemieszczania się w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W systemie EURES umieszczane są oferty pracy oraz aktualizowane informacje na temat warunków życia i pracy w każdym z krajów członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W krajach EOG pracuje ponad 1000 specjalnie wyszkolonych doradców. Ich rola polega na promowaniu mobilności zawodowej w obrębie Europy. Nazywani są doradcami EURES i są wyspecjalizowani w zagadnieniach związanych z zatrudnieniem w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Z doradcami EURES można się skontaktować poprzez urząd pracy lub poprzez stronę internetową www.eures.europa.eu. Z doradcami można się kontaktować:  telefonicznie,  e-mailem,  osobiście. Wykaz doradców EURES w Republice Czeskiej znajdziesz tutaj: portal.mpsv.cz/eures/kontakty (menu: doradcy EURES),

• usług niepublicznych agencji pośrednictwa pracy. Usługi agencji są bezpłatne dla osób fizycznych (prowizję agencji płaci przyszły pracodawca);

• prywatnych portali internetowych (np. www.jobs.cz, www.prace.cz, www.sprace.cz) lub śledzić ogłoszenia ukazujące się w prasie (np. Mladá fronta Dnes, Právo czy Lidové noviny). Dodatki na temat pracy do dzienników ogólnokrajowych ukazują się: w MF DNES – we wtorek i czwartek, w dzienniku Hospodářské noviny – w poniedziałek, w dzienniku Lidové noviny – w środę.

Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych

W zakresie tego zagadnienia należy rozróżnić dwa pojęcia

1. Uznawanie kwalifikacji zawodowych – czyli zdolności do wykonywania danego zawodu. Kwestia ta została uregulowana w roku 2004 na podstawie przepisów ustawy nr 18/2004 o uznawaniu kwalifikacji zawodowych oraz innych umiejętności obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz o zmianie innych ustaw.

Problematyka wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych w Republice Czeskiej dotyczy około 430 różnego rodzaju zawodów i rodzajów działalności.

Pierwszym krokiem jest sprawdzenie czy dany zawód lub rodzaj działalności wymaga przeprowadzenia procedury uznania.
Jeżeli dany zawód jest tzw. „zawodem regulowanym” to należy przejść procedurę uznania kwalifikacji zawodowych w RCz. W celu rozpoczęcia procedury należy wypełnić wniosek o uznanie kwalifikacji zawodowych (žádost o uznání odborné kvalifikace). W przypadku większości „zawodów regulowanych” procedura uznawania kwalifikacji jest przeprowadzana przez Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego (Ministerstvo školství, mládeže a tělovýchovy).

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej instytucją właściwą jest Ministerstwo Przemysłu i Handlu (Ministerstvo průmyslu a obchodu).

Po wypełnieniu formularza wniosku należy do niego dołączyć:

• dokument tożsamości,

• dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji,

• potwierdzenie wniesienia opłaty administracyjnej.

Wysokość opłaty jest stała i wynosi 2 000 koron (nie dotyczy procedur uznawania kwalifikacji, w których biorą udział organizacje samorządu zawodowego).

Co do zasady wszystkie dokumenty powinny zostać przedłożone w języku czeskim (konieczne jest tłumaczenie "opieczętowane" przez tłumacza przysięgłego). W każdym przypadku wniosek można złożyć do Ministerstwa Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego. W przypadku braku kompetencji do rozpatrzenia danego wniosku Ministerstwo przekaże dokumenty organowi właściwemu. Organy administracji publicznej mają 60 dni na rozpatrzenie przedmiotowej sprawy.

W wyniku przeprowadzonego postępowania organ prowadzący sprawę może:

• uznać kwalifikacje zawodowe,

• zażądać od wnioskodawcy dopełnienia obowiązków o charakterze kompensacyjnym (np. zdania odpowiedniego egzaminu lub absolwowania okresu próbnego).

Od decyzji organu prowadzącego postępowanie przysługuje odwołanie, które należy wnieść w terminie 15 dni od doręczenia decyzji. W razie problemów z uznaniem kwalifikacji wnioskodawcy pozostaje w ostateczności pozwanie organu władzy w ramach postępowania cywilnego. W przypadku niektórych profesji, zamiast zasad ogólnych, mają zastosowanie przepisy szczególne. Dotyczy to między innymi takich zawodów jak: adwokat, lekarz, stomatolog, architekt, audytor, weterynarz, pielęgniarka.

2. Uznawanie wykształcenia. W tym przypadku chodzi o uznanie dyplomu, nabytych kwalifikacji lub zaliczenie części programu nauczania. Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie związane z uznawaniem wykształcenia w RCz jest Ustawa nr 561/2004 o edukacji przedszkolnej, podstawowej, średniej, wyższej zawodowej i innej (zákon č. 561/2004 Sb., o předškolním, základním, středním, vyšším odborném a jiném vzdělávání), czyli tzw. ustawa szkolna („školský zakon”).

Zasadniczo decyzję o nostryfikacji dokumentów podejmują urzędy krajskie (Ministerstwo robi to w szczególnych przypadkach – np. w sytuacji, gdy przewiduje to umowa międzynarodowa).

Ustawa szkolna („školský zakon”) rozróżnia dwa możliwe postępowania w sprawie nostryfikacji. W przypadku, gdy istnieje umowa międzynarodowa o wzajemnym uznawaniu dokumentów świadczących o nabytym wykształceniu wydaje się zaświadczenie. W przypadku, gdy umowa międzynarodowa tego typu nie istnieje wydaje się decyzję administracyjną. Oczywiście może stać się również, że podczas postępowania administracyjnego urząd krajski stwierdzi, że program nauczania w szkole zagranicznej różni się w tak dużym stopniu, że podejmie decyzję o odrzuceniu wniosku. W przypadku, gdy różnice te nie są tak wielkie organ prowadzący (urząd krajski) może podjąć decyzję o konieczności zdania egzaminu nostryfikacyjnego.

Uznawanie zagranicznego wykształcenia akademickiego odbywa się na podstawie przepisów ustawy nr 111/1998 o szkołach wyższych oraz zmianie innych ustaw (zákon č. 111/1998 Sb., o vysokých školách a o změně a doplnění dalších zákonů). Na podstawie przepisów wspomnianej ustawy o uznaniu zagranicznego wykształcenia decydują co do zasady szkoły wyższe.

Szczegóły związane z uznawaniem wykształcenia w relacjach polsko-czeskich reguluje umowa międzynarodowa (Dohoda mezi vládou České republiky a vládou Polské republiky o vzájemném uznávání částí studia, rovnocennosti dokladů o vzdělání a dokladů o vědeckých hodnostech a titulech vydávaných v České republice a v Polské republice, č. 104/2006 Sb.m.s.).

Warunki pracy – czyli co musisz wiedzieć o prawach pracownika!

W wyniku powstania stosunku pracy pracownik i pracodawca otrzymują określone prawa i obowiązki.

Pracodawca jest zobowiązany do:

• przydzielenia pracownikowi pracy zgodnie z zapisami umowy o pracę,

• zapłaty wynagrodzenia zgodnie z zapisami umowy o pracę,

• stworzenia warunków do wykonywania pracy przez pracownika,

• respektowania pozostałych warunków wykonywania pracy ustanowionych na podstawie obowiązujących przepisów prawa, umowy o pracę lub przepisów wewnętrznych obowiązujących w danym zakładzie pracy,

• przesyłania organizacjom związkowym w określonych terminach informacji o nowo powstałych stosunkach pracy.

Pracownik jest zobowiązany do:

• osobistego wykonywania pracy zgodnie z zapisami umowy o pracę i pod kierownictwem pracodawcy,

• respektowania obowiązków wynikających z wymiaru pracy.

 

Dni wolne od pracy

Zasadniczy wymiar urlopu w RCz wynosi 4 tygodnie w roku. Dłuższy wymiar urlopu może zostać wprowadzony na podstawie układu zbiorowego pracy (kolektivní smlouva). Dłuższe urlopy mają pracownicy instytucji publicznych, nauczyciele, pracownicy akademiccy a także osoby pracujące w szczególnie uciążliwych warunkach. W przypadku, gdy pracownik pracował co najmniej 60 dni w roku nabywa prawo do proporcjonalnej części przysługującego mu urlopu (za każdy przepracowany miesiąc należy się 1/12 rocznego wymiaru urlopu).

W przypadku choroby należy powiadomić swojego pracodawcę już pierwszego dnia absencji i niezwłocznie dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie (pracovní neschopenka). W przypadku braku zwolnienia lekarskiego pracownik nie ma prawa do pobierania zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy jest w Czechach wypłacany co miesiąc wraz z wynagrodzeniem przez cały czas trwania choroby, ale nie dłużej niż przez okres 1 roku.

Skorzystanie z urlopu bezpłatnego powinno zawsze wynikać z inicjatywy pracownika. Jeżeli pracownik nie chce skorzystać z urlopu bezpłatnego to pracodawca nie ma prawa do wywierania presji na pracownika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracownik ma prawo do urlopu bezpłatnego np. w dniu następującym po dniu własnego ślubu lub np. w dniu przeprowadzki). W okresie korzystania z urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia za pracę.

Maksymalny czas pracy w Republice Czeskiej wynosi 40 godzin tygodniowo. W przypadku pracowników zatrudnionych w systemie dwuzmianowym, trzyzmianowym, w nieprzerwanym czasie pracy oraz np. w kopalniach maksymalny wymiar czasu pracy wynosi 38,75 godziny tygodniowo. Zwykle czas pracy jest rozdzielony na 5 dni po osiem godzin. Do wymiaru pracy nie wlicza się półgodzinna przerwa obiadowa. Przerwa w pracy wynosi minimum ½ godziny i przysługuje najpóźniej po 6 godzinach pracy. Czas trwania nieprzerwanego odpoczynku w trakcie każdych siedmiu dni kalendarzowych następujących po sobie musi wynosić przynajmniej 35 godzin. Praca w godzinach nadliczbowych nakazana przez pracodawcę nie może przekroczyć średnio 8 godzin tygodniowo w okresie 26 następujących po sobie tygodni (52 tygodni w przypadku układu zbiorowego).

Wynagrodzenie minimalne dla pracowników zatrudnionych na pełen etat na początku 2015 r. wynosiło 332 euro, było więc o prawie 80 euro mniejsze niż w Polsce (w przeliczeniu na złotówki to 1361 zł, przy kursie 1 euro=4,1 zł). W przypadku pracowników młodocianych i inwalidów stawka podstawowa może być obniżona o połowę. Średnie roczne zarobki w Czechach w 2013 r. wynosiły 302,2 tys. koron, czyli ok. 11,1 tys. euro, co miesięcznie daje ok. 3792 zł (dane OECD). Najwyższe wynagrodzenia są w Pradze, Centralnej Bohemii i Pilźnie. Dobre pieniądze zarabiają głównie menedżerowie, dyrektorzy, pracownicy naukowi, architekci oraz prawnicy. Najniższe zarobki otrzymują pracownicy niewykwalifikowani oraz robotnicy.

Okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia potwierdzane są na formularzu U1. Możliwość sumowania okresów pracy odnosi się do pracowników ubiegających się o zasiłek w danym kraju członkowskim. W przypadku, gdy ostatni okres zatrudnienia obywatela UE/EOG nie jest wystarczająco długi w celu nabycia świadczeń z tytułu bezrobocia, istnieje możliwość zsumowania okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia z dwóch lub więcej państw członkowskich. Sumowaniu podlegają wyłącznie okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia nabyte w ramach istnienia stosunku pracy. Ustawodawstwem stosowanym dla ustalenia prawa do świadczeń z tytułu bezrobocia jest wyłącznie ustawodawstwo państwa ostatniego zatrudnienia. Osoba zainteresowana wydaniem formularza U1 powinna złożyć wniosek o wydanie formularza we właściwej instytucji, do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia i okresy uznane przez prawo za równorzędne z okresem zatrudnienia, do których należą np. okres urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów, okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobom, które pracowały przynajmniej 12 miesięcy w okresie ostatnich dwóch lat przed dniem zarejestrowania. Zasiłek nie przysługuje osobom które m.in.:

• spełniają kryteria uzyskania emerytury,

• pobierają zasiłek chorobowy,

• zostały powołane do odbycia zasadniczej służby wojskowej,

• są aresztowane,

• odmówiły bez uzasadnionej przyczyny podjęcia zatrudnienia.

Okres pobierania zasiłku wynosi:

• dla osób poniżej 50 lat - 5 miesięcy;

• dla osób pomiędzy 50 a 55 rokiem życia - 8 miesięcy;

• dla osób powyżej 55 lat - 11 miesięcy.

Osoby po 50 roku życia muszą posiadać co najmniej 25 letni staż pracy, aby otrzymywać zasiłek w wyższej wysokości. Wysokość zasiłku jest wyliczona na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia netto otrzymywanego w ostatnim okresie przed zakończeniem zatrudnienia i wynosi:

• przez pierwsze dwa miesiące - 65%,

• przez następne dwa miesiące - 50%,

• w ciągu pozostałych miesięcy - 45%

• dla poszukujących pracy uczestniczących w programach przekwalifikowania - 60%.

 

Prowadzenie działalności gospodarczej w Czechach

Osoba fizyczna, która chce prowadzić działalność gospodarczą w Czechach musi spełniać następujące warunki:

• mieć ukończone 18 lat,

• posiadać zdolność do czynności prawnych,

• spełniać warunek tzw. „nienaganności” (czyli być osobą niekaraną za przestępstwo umyślne powyżej 1 roku pozbawienia wolności lub przestępstwo umyślne związane z działalnością gospodarczą). Obywatele polscy przedstawiają w tym przypadku polskie zaświadczenie o niekaralności. Ponadto należy złożyć oświadczenie o niezaleganiu z podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne na terytorium RCz.

Osoby fizyczne, które chcą prowadzić działalność gospodarczą na terytorium RCz muszą uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej. W przypadku działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, prawo do wykonywania działalności gospodarczej uzyskuje się z dniem uprawomocnienia się decyzji o przyznaniu koncesji. Najważniejszym dokumentem świadczącym o istniejącym prawie do wykonywania działalności gospodarczej jest wyciąg z Rejestru działalności gospodarczej (výpis ze živnostenského rejstříku).

Zgłoszenie do ewidencji gospodarczej następuje poprzez osobiste dostarczenie zgłoszenia do dowolnego Urzędu ds. Działalności Gospodarczej (Živnostenský úřad) lub tzw. Centralnego Punktu Rejestracyjnego (Centrální registrační místo - CRM) albo punktu kontaktowego administracji publicznej -Czech POINT.

Możliwe jest również wysłanie zgłoszenia pocztą lub e-mailem wraz z podpisem elektronicznym. Postępowanie w sprawie wpisu do ewidencji powinno trwać maksymalnie 5 dni roboczych.

 

W Republice Czeskiej rozróżniamy następujące rodzaje działalności gospodarczej:

• wolna (zasadnicza forma działalności, obejmuje ponad 80 jej rodzajów),

• rzemieślnicza (w tym przypadku konieczne jest posiadanie stosownych uprawnień zawodowych – np. fryzjerstwo, usługi stolarskie, murarskie, itd.),

• wiązana (np. doradztwo księgowe, usługi budowlane),

• koncesjonowana (np. produkcja alkoholi, transport osobowy, itp.).

 

Formy prowadzenia działalności gospodarczej:

• Samozatrudnienie (odpowiednik polskiej jednoosobowej działalności gospodarczej);

• Spółka prawa handlowego:

1. spółka jawna (veřejná obchodní společnost),

2. spółka komandytowa (komanditní společnost – k.s.),

3. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (společnost s ručením omezeným – s.r.o.),

4. spółka akcyjna (akciová společnost – a.s.).

Działalność gospodarczą w formie spółek prawa handlowego regulują przepisy Kodeksu handlowego (zákon č. 513/1991 Sb., obchodní zákoník).

Argumenty przemawiające za prowadzeniem działalności gospodarczej w Czechach:

• Relatywnie niskie stawki podatku dochodowego: 15% (osoby fizyczne) i 19% (osoby prawne).

• Niższa niż w Polsce podstawowa stawka podatku VAT: 20%.

• Niski podatek od dywidend (15%).

• Korzystne zasady obliczania podstawy opodatkowania (np. zwolnienie przychodów z działań proekologicznych) oraz odliczeń (np. 100% wydatków na badania i rozwój).

• Możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji księgowej dla przedsiębiorców.

• Powszechna dostępność "Czech Pointów", w których można uzyskiwać urzędowe wypisy z wszelkich rejestrów i ewidencji.

• Obowiązywanie polsko-czeskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

 

W Czechach obowiązuje jednolita stawka podatku dochodowego od osób fizycznych (daň z příjmu fyzických osob) w wysokości 15%. Osoba uznana za rezydenta podatkowego w danym kraju jest zobowiązana do zapłaty w tym kraju podatku obliczonego od całości swoich dochodów (bez względu na miejsce uzyskania tych dochodów). Rezydentem podatkowym jest osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium RCz lub przebywa na terytorium Czech co najmniej 183 dni w roku kalendarzowym (wyjątkami w tym przypadku są: leczenie oraz nauka i studia). Polak uznany za rezydenta podatkowego w Czechach powinien być traktowany w Polsce jako nierezydent.

W Czechach obowiązują inne niż w Polsce terminy składania deklaracji podatkowych. W przypadku, gdy podatnik nie korzysta z usług doradcy podatkowego powinien złożyć deklarację oraz opłacić podatek do 31 marca roku następującego po roku podatkowym. Jeżeli zaś korzysta z usług doradcy podatkowego musi to zrobić do 30 czerwca. W przypadku podatku dochodowego od osób prawnych (daň z příjmu právnických osob) w RCz obowiązuje stawka podatku w wysokości 19%. Podatek VAT w Czechach jest określany skrótem DPH (daň z přidané hodnoty = DPH). Podstawowa stawka podatku VAT w Czechach wynosi 20%. Podatek akcyzowy (spotřební daň) w Czechach jest pobierany w przypadku alkoholi, paliw oraz wyrobów tytoniowych.

 

Edukacja w Czechach

Edukacja szkolna w systemie szkolnictwa publicznego jest bezpłatna. Ceny szkół prywatnych wahają się z reguły od 5 do 10 tysięcy koron za semestr. Zasady funkcjonowania szkół w Czechach są podobne do obowiązujących w Polsce. Rok szkolny dzieli się na dwa semestry – letni i zimowy. Wakacje letnie trwają od końca czerwca do początku września. Jedna lekcja trwa 45 minut. Najważniejsza różnica (z perspektywy relacji uczeń-rodzić) dotyczy stopni. Czeska „jedynka” to najlepszy stopień jaki można uzyskać. Piątka z kolei odpowiada polskiej ocenie niedostatecznej.

Szkoły w Republice Czeskiej dzielą się na:

1. Szkoły podstawowe (základni škola)

2. Szkoły ponadpodstawowe. Obowiązek szkolny dotyczy dzieci w wieku od 6 do 14 lat i trwa 9 lat (szkoły podstawowe). Do szkoły ponadpodstawowej uczęszcza młodzież w wieku od 15 do 18 lat. Edukacja w szkole ponadpodstawowej może trwać od 1 roku do 4 lat (z reguły trwa 3-4 lata). Zajęcia pozalekcyjne w szkołach są z reguły bezpłatne lub związane z koniecznością wniesienia bardzo niskiej opłaty.

3. Szkoły wyższe. Szkolnictwo wyższe jest przeznaczone dla młodzieży od 19 roku życia. W ramach tej formy szkolnictwa można kontynuować naukę w szkołach wyższych lub wyższych szkołach zawodowych.

Naukę w szkole wyższej można podjąć po zdaniu egzaminu maturalnego oraz egzaminów wstępnych na studia (obowiązują w większości szkół wyższych). Studia organizowane w cyklu 3-letnim kończą się uzyskaniem tytułu licencjata (bakalář). Studia 5-letnie są zakończone egzaminem magisterskim. Egzamin magisterski w Czechach jest bardzo trudny a odsetek osób niezdających tego egzaminu jest dość wysoki. Studia doktoranckie trwają z reguły 4 lata.

W Czechach funkcjonują zarówno uczelnie publiczne jak i prywatne. Te pierwsze wciąż cieszą się o wiele lepszą opinią.

Do najlepszych publicznych szkół wyższych należą:

1. Uniwersytet Karola w Pradze (Univerzita Karlova),

2. Uniwersytet Masaryka w Brnie (Masarykova univerzita),

3. Czeska Wyższa Szkła Techniczna w Pradze (České vysoké učení technické v Praze - ČVUT).

Wśród czeskich studentów bardzo popularne są tzw. brigády. Jest to forma dodatkowej działalności zarobkowej umożliwiającej pozyskanie środków na życie i naukę.

Studia na uczelniach państwowych i publicznych są bezpłatne. Czesne trzeba zapłacić, gdy się się pobierać naukę w języku obcym. Płatna jest też nauka na uczelniach prywatnych.

Uczelnie oferują płatne miejsca w akademikach. Dla przykładu, Uniwersytet im. Franciszka Palackiego w Ołomuńcu wynajmuje dwuosobowe pokoje w cenie 77 – 96 koron za dzień od osoby (to ok. 10 – 15 złotych). Miesięcznie trzeba się więc liczyć z wydatkiem rzędu 350 – 450 zł. W pokojach jest bezpłatny dostęp do internetu, obowiązuje depozyt w wysokości 2500 koron. Zakwaterowania można też szukać na własną rękę, mieszkania są jednak sporo droższe.

Zagraniczni studenci mogą liczyć na stypendia w ramach środkowoeuropejskiego programu współpracy akademickiej CEEPUS. Więcej na ten temat na stronie Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej. Informacji o stypendiach warto też poszukać na stronach internetowych Ambasady Czeskiej w Polsce. Czeskie uczelnie fundują też stypendia naukowe i socjalne.

Nauka odbywa się w języku czeskim, uczelnie wymagają więc dokumentów poświadczających jego znajomość. Listę firm i instytucji prowadzących zajęcia z języka czeskiego dla obcokrajowców znajdziesz na stronach czeskiego portalu edukacyjnego. Największe uniwersytety oferują jednak możliwość nauki w językach obcych, bogata jest szczególnie oferta Uniwersytetu Karola w Pradze.

Wszystkie duże czeskie uczelnie prowadzą Biura Karier, gromadzące – często w formie elektronicznej – oferty pracy dla studentów. Możliwości zarobku można jednak szukać również na własną rękę – nie jest bowiem wymagane pozwolenie na pracę.

Warunki życia w Czechach

Najem mieszkania

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię najmu lokali mieszkalnych w Republice Czeskiej jest kodeks cywilny - občanský zákoník (w skrócie OZ). Zgodnie z zapisami OZ w przypadku najmu lokalu mieszkalnego zachowanie pisemnej formy umowy jest obowiązkowe. Wynajem jest stosunkiem prawnym o charakterze chronionym co oznacza, że wynajmujący może wypowiedzieć umowę jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie. W przypadkach określonych w ustawie lub w razie śmierci najemcy, jego prawa związane z najmem przechodzą na inne osoby (par. 706 i par. 709 OZ). Wynajmujący może wypowiedzieć umowę jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie.
Najem lokalu mieszkalnego jest zawsze odpłatny. W przypadku nieodpłatnego przekazania użytkowania lokalu mieszkalnego jest ono uważane za użyczenie (par. 659 i następne OZ).

Przeciętna cena mieszkania o powierzchni 60m² wynosi: w Hradcu Kralove: 1,7 mln. koron, w Ołomuńcu, Libercu i Pardubicach: 1,5 mln. koron, w Ostrawie: 1,2 mln. koron. Za podobne mieszkanie w Pradze musimy zapłacić ok. 3 mln. koron.

Czeskie biura pośrednictwa nieruchomości to tzw. "realitky".

Ceny

Koszty życia w Republice Czeskiej są obecnie wyższe niż w Polsce. Osoby zainteresowane życiem w tym kraju mogą jednak liczyć na wyższe zarobki oraz o wiele lepsze warunki związane ze wsparciem socjalnym (np. zasiłki dla bezrobotnych) czy ubezpieczeniem zdrowotnym. Poziom życia w Czechach wciąż pozostaje wyższy niż poziom życia w Polsce. W raportach mierzących wskaźniki bogactwa oraz rozwoju społecznego Republika Czeska zawsze zajmuje pozycję o kilkanaście miejsc wyższą niż Polska.
Koszty życia w Czechach różnią się w zależności od regionu. Najdroższa od zawsze była i będzie Praga. Najtańszymi regionami są wciąż przede wszystkim tereny położone przy granicy z Polską i Słowacją.

Transport

Komunikacja miejska (autobusová doprava): Komunikacja autobusowa jest największym pod względem sieci połączeń środkiem transportu publicznego w Czechach. Od roku 1995 do prowadzenia przedsiębiorstwa działającego w dziedzinie transportu autobusowego konieczna jest licencja.

W Czechach istnieje jedno metro (w Pradze), siedem sieci tramwajowych, trzynaście sieci trolejbusowych oraz kilkadziesiąt autobusowych. Największą siecią komunikacji miejskiej dysponuje Praga. Żadna z sieci komunikacji znajdujących się w pozostałych czeskich miastach nie osiągnęła nawet połowy wielkości praskiego systemu. Druga największa sieć komunikacji miejskiej znajduje się w Brnie. Tam też funkcjonuje największa sieć trolejbusowa w Czechach.

W RCz jest ponad 9 000 km linii kolejowych. Czeska sieć kolejowa jest jedną z gęstszych w Europie. Podróż ze wschodu na zachód Republiki trwa maksymalnie ok. 7 godzin. Utrzymaniem torów kolejowych i towarzyszącej im infrastruktury zajmuje się Zarząd Dróg Kolejowych (Správa železniční dopravní cesty - SŽDC). Około jedna trzecia linii kolejowych jest zelektryzowana. Transportem pasażerskim zajmują się České dráhy, czyli odpowiednik polskiego PKP.

Od września 2010 roku czeskiej koleje wypłacają klientom odszkodowania za spóźnienia większe niż 30 minut. Odszkodowania należą się jednak jedynie osobom, które zakupiły bilety na pociągi: SuperCity (Pendolino), InterCity oraz EuroCity. W przypadku spóźnienia większego niż 2 godziny kwota odszkodowania wzrasta do 100 koron. Odszkodowanie nie jest jednak wypłacane w gotówce. Pasażerowie, w przypadku spóźnienia, otrzymują jedynie kupon na zakup innego biletu kolejowego. Kupon ten musi zostać wykorzystany w ciągu 30 dni. Ponadto odszkodowania nie przysługują w przypadku spóźnień spowodowanych np. przez pogodę lub roboty na torach.

Kolejną ciekawą ofertą kolei czeskich jest tzw. bank kilometrów (Kilometrická banka ČD). W tym przypadku pasażer wykupuje przejazd czeskimi kolejami na dystansie 2 000 kilometrów jednocześnie otrzymując zeszyt, w którym zapisywane są poszczególne przejazdy aż do wyczerpania limitu. Osoby korzystające z oferty nie muszą stać w kolejce po bilet – mogą od razu wsiąść do pociągu. Warunkiem jest w tym przypadku wypełnienie informacji na temat trasy (miejsce wyjazdu oraz przyjazdu), daty podróży oraz ilości pasażerów. Wspomniane dane wypełnia się w lewej części książeczki (prawa służy wyłącznie do wprowadzania adnotacji przez pracowników ČD). W przypadku braku stosownego wpisu posiadacz książeczki zostaje uznany za osobę bez ważnego biletu. Sankcją za niedopełnienie tego obowiązku może być karne odpisanie kilometrów z książeczki lub mandat.

Bilety kolejowe na połączenia międzynarodowe są wciąż bardzo drogie zarówno w Polsce jak i w Czechach. O wiele tańszym rozwiązaniem dla osób, które chcą przejechać pociągiem polsko-czeską granicę jest wykupienie biletu do ostatniej stacji przed granicą i przekroczenie granicy na podstawie tzw. "przejściówki", którą można zakupić u konduktora. Przejściówka uprawnia do przejazdu przez granicę do pierwszej stacji kolejowej w kraju sąsiednim, gdzie można zakupić bilet na połączenie krajowe po normalnych cenach.
Transport lotniczy: Największe lotnisko w Czechach znajduje się w Pradze (Praha-Ruzyně). Większość połączeń obsługiwanych przez czeskie lotniska to połączenia międzynarodowe. Praskie lotnisko znajduje się ok. 10 km od centrum miasta. Lotnisko ma 3 terminale – terminal Północ 2 (Sever 2) obsługuje loty w ramach strefy Schengen a terminal Północ 1 (Sever 1) loty do innych państw.
Na lotnisko można dostać się autobusem. Autobusy nr 119 odjeżdżają co 20 minut ze stacji metra Dejvická, autobusy nr 100 ze stacji metra B – Zličín (co 15 minut). Od roku 2005 ze stacji Holešovice na lotnisko jeździ również Airport Express.

Narodowymi liniami lotniczymi RCz są České aerolinie (ČSA).

Międzynarodowy transport pasażerski odbywa się również na lotniskach w Brnie ,Ostrawie , Karlových Varach oraz Pardubicach.

Gdzie szukać pomocy w razie nagłych wypadków?

Numer alarmowy 112 (ten numer obowiązuje obecnie w całej Europie, obejmuje pogotowie ratunkowe, policję i straż pożarną, może jednak nie działać w starszych telefonach komórkowych bez karty SIM)
Pogotowie ratunkowe 155
Policja 158
Policja miejska 156 (ma ograniczone kompetencje i zajmuje się drobniejszymi, lokalnymi problemami)
Straż pożarna 150

W przypadku, gdy zniszczenia są znaczne lub ktoś ucierpiał w wypadku zadzwoń na Policję pod nr telefonu 158 lub numer alarmowy 112 oraz wypełnij europejskie oświadczenie o zdarzeniu drogowym.

Gdy do wypadku doszło z Twojej winy ubezpieczenie OC wykupione w Polsce zapewnia Ci ochronę, jeśli z Twojej winy obrażenia odniosą osoby trzecie lub gdy wyrządziłeś szkody majątkowe wobec osób trzecich nie chroni jednak przed szkodami własnymi.

Gdy do wypadku doszło nie z Twojej winy i chcesz uzyskać odszkodowanie za granicą złóż wniosek o odszkodowanie u ubezpieczyciela osoby, która spowodowała wypadek. Jeśli natomiast chcesz uzyskać odszkodowanie po powrocie do kraju złóż wniosek u krajowego przedstawiciela towarzystwa ubezpieczeniowego ubezpieczającego osobę, która spowodowała wypadek lub (w przypadku, gdy sprawca nie był ubezpieczony) przedstaw wniosek krajowemu organowi odszkodowawczemu, którym jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Zapamiętaj!

Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jest ważne, jeśli podróżujesz po innym kraju UE lub przebywasz w nim tymczasowo. W razie wypadku, podczas którego nie doszło do zranienia osób, wyrządzona szkoda nie przekracza 100 000 koron, nie wyrządzono szkody osobom trzecim, nie uszkodzono infrastruktury drogowej i nie zakłócono ruchu drogowego kierowcy mogą sami uzgodnić między sobą sposób wzajemnego zadośćuczynienia bez wzywania policji.

 

Adresy polskich placówek dyplomatycznych

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Czeskiej
Ambasador: Grażyna Bernatowicz
Czechy, Praga, Valdštejnská 8, 118 01
Tel.: +420 257 099 500 Faks: +420 257 530 399
praga.amb.sekretariat@msz.gov.pl
strona: www.praga.msz.gov.pl

Instytut Polski w Pradze
I radca - dyrektor IP: Agnieszka Kwiatkowska
Czechy, Praga, Malé náměstí 1, 110 00
Tel.: +420 224 214 708 Tel. dyżurny: +420 224 212 274 Faks: +420 224 223 010
praga@instytutpolski.org
strona: www.polskyinstitut.cz

Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze
Konsul RP w Pradze: Marzena Krulak
Czechy, Praga, ul. Truhlářská 13-15, 110 00
Tel.: (+420) 220 400 120 Tel. dyżurny: +420 724 984 823 Faks: (+420) 224 227 320
praga.amb.wk@msz.gov.pl

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie
konsul generalny: Anna Olszewska (język konsula czeski, angielski, rosyjski)
Czechy, Ostrawa, Blahoslavova 4, 701 00
Tel.: +420 596 118 074 Tel. dyżurny: +420 596 118 074 Faks: +420 596 118 073
ostrawa.kg.sekretariat@msz.gov.pl
strona: www.ostrawa.msz.gov.pl

Podsumowanie, czyli bilans zysków i strat przy wyjeździe do Czech

Ile można zarobić...

Wynagrodzenie minimalne dla pracowników zatrudnionych na pełen etat na początku 2015 r. wynosiło 332 euro, było więc o prawie 80 euro mniejsze niż w Polsce (w przeliczeniu na złotówki to 1361 zł, przy kursie 1 euro=4,1 zł). W przypadku pracowników młodocianych i inwalidów stawka podstawowa może być obniżona o połowę. Średnie roczne zarobki w Czechach w 2013 r. wynosiły 302,2 tys. koron, czyli ok. 11,1 tys. euro, co miesięcznie daje ok. 3792 zł (dane OECD). Najwyższe wynagrodzenia są w Pradze, Centralnej Bohemii i Pilźnie. Dobre pieniądze zarabiają głównie menedżerowie, dyrektorzy, pracownicy naukowi, architekci oraz prawnicy. Najniższe zarobki otrzymują pracownicy niewykwalifikowani oraz robotnicy.

...a ile trzeba wydać

Zarobki w tym kraju nie są może oszałamiające, ale koszty utrzymania znacznie niższe niż na Zachodzie. Ceny są podobne do polskich, pracownicy mogą jednak oszczędzać na jedzeniu, bo w wielu czeskich firmach dostaje się bony żywieniowe. Najdrożej jest w Pradze i Brnie.
Za wynajęcie 60-metrowego mieszkania w Pradze trzeba zapłacić od 11 do 28 tys. koron (400-1000 euro), w Brnie ok. 11 tys., a w Libercu ok. 8 tys. Bilet dobowy na komunikację miejską kosztuje w Pradze 100 koron, litr mleka 15 koron, butelka wina 75 koron, a piwa 5-10 koron. Za chleb zapłacimy 20 koron.

Ciekawostki o Czechach

1. Republika Czeska jest prawie w całości otoczona górami, z wyjątkiem strony południowej w kierunku Austrii i Słowacji, pasma górskie odznaczają naturalną granicę z Polską i Niemcami.

2. Ponad 90 % Czechów ma ukończone, co najmniej wykształcenie średnie- jest to najwyższy wynik w rankingu UE tuż obok Polaków, Słowaków oraz Słoweńców.

3. Republika Czeska jest drugim najbogatszym krajem Europy Wschodniej zaraz po malutkiej Słowenii. Kapitał PKB Czechów jest podobny do tego, który mają Portugalczycy oraz Grecy.

4. Czeska flaga składa się z trzech kolorów, każdy z nich ma swoje znaczenie: czerwony- krew przelana za wolność, niebieski- imperializm i suwerenność oraz biały- jest to tradycyjny kolor Czech i reprezentuje również niebo.

5. Uniwersytet Karola w Pradze został założony w 1348 roku, jest on najstarszym uniwersytetem w Europie Wschodniej i jednym z najstarszych na świecie, warto podkreślić, że jest on nadal w eksploatacji.

6. Czesi są największymi konsumentami piwa na świecie.

7. Kraj słynie z licznych uzdrowisk, zwłaszcza z tych w pobliżu granicy Saksonii (Niemcy). Najbardziej znane są te: Karlovy Vary (Karlsbad), Franciszkowe Łaźnie (Franzensbad) oraz Teplice (Teplic).

8. W Czechach istnieje ponad 2000 zamków oraz ruin, jest to największa ilość zaraz po Belgii oraz Francji.

9. 1959 roku czeski chemik Otto Wichterle wynalazł miękkie soczewki kontaktowe.

10. W 1843 roku w Czechach wynaleziono kostki cukru.

11. Narodowa pasja Czechów to grzybobranie, uwielbiają oni spędzać jesienne dni w lesie na zbieraniu grzybów.

12. Tradycyjne powitanie w Czechach polega na przywitaniu gości chlebem i solą.

Wykaz najprzydatniejszych zwrotów po czesku

ano - tak
ne - nie
Dĕkuji lub Dĕkuju - Dziękuję
Prosίm - Proszę (prosząc o coś)
Dobré ráno! - Dzień dobry! (rano)
Dobré odpoledne! - Dzień dobry! (po południu)
Na shledanou! - Do widzenia!
Dobrý večer! - Dobry wieczór!
Dobrou noc! - Dobranoc!
Ahoj! - Cześć! (powitanie)
Čau! - Pa!
Na shledanou! - Do zobaczenia!
Promiňte lub S dovolenίm - Przepraszam! (np. zaczepiając osobę nieznajomą)
Omlouvám se lub Promiň lub Je mi líto - Przepraszam
Przykro mi - Jmenuji se Bedřich Smetana
Jmenuju se Bedřich Smetana - Nazywam się Bedřich Smetana
Jmenuji se Alena lub Jmenuju se Alena - Mam na imię Alena
Jak se jmenuješ? - Jak się nazywasz?
Tĕšί mĕ - Miło cię poznać
Jak se máš? - Jak się masz?
Dĕkuji, mám se dobře - Dziękuję, mam się dobrze
Jsem Čech - Jestem Czechem
Jsem z Polska - Jestem z Polski
Bydlím v Praze - Mieszkam w Pradze
Mnĕ je dvacet - Mam 20 lat
Pracuji v kanceláři - Pracuję w biurze
Pracuji jako čίšník - Pracuję jako kelner

 

Przygotowała:
Justyna Kądziela
Asystent EURES
Mazowiecka WK OHP

Źródła:
www.mpips.gov.pl
www.msz.gov.pl/pl
www.eures.europa.eu/
eures.praca.gov.pl
www.eurodesk.pl/
praha.trade.gov.pl/pl
www.podnikatel.cz/
www.czso.cz
www.rzp.cz/
portal.gov.cz/
ipodnikatel.cz
www.jakpodnikat.cz
twardedane.pl/czechy-ciekawostki/