Szwajcaria

Informator na temat warunków życia i pracy w Szwajcarii

Informacje ogólne, czyli co warto wiedzieć o Szwajcarii przed wyjazdem?

Szwajcaria jest krajem bardzo wysoko rozwiniętym, a zarazem jednym z najbogatszych na świecie. Leży w centralnej części Europy, bez dostępu do morza. Na północy graniczy z Niemcami, z Austrią i Lichtenstain na wschodzie, Francją po zachodniej, a Włochami po południowej stronie kraju. Jej powierzchnia wynosi 41.285 km2. Szwajcaria jest krajem górzysto-wyżynnym, środkową oraz południową część kraju zajmują Alpy (60% pow.).

Szwajcaria jest jednym z najmniejszych krajów europejskich, warto zaznaczyć iż nie jest członkiem Unii Europejskiej ani Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Posiada jednak specjalne dwustronne stosunki z Unią Europejską, dzięki czemu uczestniczy w wybranych inicjatywach (np. układ z Schengen) oraz dopłaca do budżetu unijnego. Jest krajem federacyjnym, które posiada 26 kantonów. Każdy kanton w Szwajcarii jest niezależny. Kantony leżące na Wyżynie Szwajcarskiej są bardziej zaludnione oraz uprzemysłowione. Kantony alpejskie natomiast są słabiej zaludnione, bardziej nastawione na rolnictwo i turystykę.

Oficjalne języki urzędowe to: niemiecki, francuski, włoski oraz język romansz. Udział poszczególnych języków (statystyki 2023–2025) przedstawiają się następująco:

• niemiecki – ok. 62–66% mieszkańców,

• francuski – ok. 23–24%,

• włoski – ok. 8–8,5%,

• romansz – ok. 0,5%.

Szwajcaria jest krajem wielowyznaniowym, katolików jest ok. 30,7%, protestantów 19,5%,  muzułmanów 6%, a bezwyznaniowców 35,6%.

W Szwajcarii dni wolne od pracy i święta są ustalane w poszczególnych kantonach. Indywidualnie ustalane są zarówno dni wolne od pracy, jak i święta. Jest kilka wspólnych świąt w całym kraju. Jedynym wspólnym dla całej Szwajcarii świętem oraz dniem wolnym od pracy jest dzień 1 sierpnia, który jest Świętem Narodowym ustanowionym z okazji rocznicy uchwalenia konfederacji. Wśród znanych nam świąt oraz dni wolnych od pracy są np.: 25 oraz 26 grudnia – Boże Narodzenie oraz Wspomnienie Św. Szczepana, 1 stycznia – Nowy Rok, 1 maja – święto pracy, 1 listopada –Wszystkich Świętych. Każdy kanton może wyznaczyć sobie także dni wolne od pracy obowiązujące tylko na jego terenie (do 8 dni w ciągu roku).

Wybierając się do Szwajcarii należy pamiętać, że kraj ten nie należy do strefy euro. Obowiązującą walutą jest frank szwajcarski.

Praca w Szwajcarii

Minimalny wiek zatrudnienia do podjęcia pracy w Szwajcarii to 15 lat, co oznacza pełnoetatowy etat bez ograniczeń wiekowych. Natomiast osoby w wieku 13–14 lat mogą wykonywać wyłącznie lekka, nieobciążającą pracę (dostarczanie ulotek, lekkie prace domowe, uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych, sportowych lub reklamowych), pod warunkiem że nie zakłóca to edukacji ani nie szkodzi zdrowiu – zgodnie z lokalnym prawem kantonalnym i pod kontrolą odpowiednich służb. Praca młodzieży do 18. roku życia musi uwzględniać ograniczenia dotyczące godzin pracy, przerw, zakazu pracy nocnej i niedzielnej i często wymaga dodatkowych badań lekarskich.

Zgodnie z prawem szwajcarskim rozróżnia się trzy główne typy umów:

• Indywidualna umowa o pracę (IEC) — umowa między pracodawcą, a pracownikiem, określająca obowiązki, wynagrodzenie, urlopy, ubezpieczenia, wypowiedzenia itd.

• Układ zbiorowy pracy (CLA) — negocjowany zbiorowo między związkami,
  a pracodawcami, ustala warunki minimalne (pensje, czas pracy, urlopy, nadzór).

• Standardowa umowa urzędowa (SEC) — formalna umowa narzucona przez organy federalne lub kantonalne tam, gdzie nie ma uregulowań zbiorowych, aby zapobiec wyzyskowi (np. w opiece domowej).

Umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin i telepraca również mogą być regulowane przez IEC, CLA lub SEC.

Szwajcaria nie posiada odrębnych przepisów dla prac sezonowych – osoby zatrudnione krótkoterminowo są traktowane zgodnie z ogólnymi przepisami prawa pracy, CLA, SEC, także jeśli chodzi o ochronę młodocianych. Obywatele UE/EFTA mogą pracować w Szwajcarii do 90 dni roboczych (ok. 3 miesiące) w roku bez pozwolenia na zatrudnienie, jednak konieczne jest elektroniczne zgłoszenie pobytu co najmniej dzień wcześniej przed rozpoczęciem pracy.

Podjęcie i świadczenie pracy

Jeśli poszukujesz pracy przed wyjazdem do Szwajcarii, zalecane jest skonsultowanie się z doradcami EURES we własnym kraju. Jeśli jesteś już w Szwajcarii, możesz zarejestrować się bezpłatnie w lokalnym Regionalnym Biurze Pracy (RAV/ORP/URC).

Większość ofert pracy w Szwajcarii jest reklamowana w Internecie. Różne strony internetowe oferują ukierunkowane poszukiwanie pracy w podziale na obszary działalności. Inną opcją jest rejestracja w prywatnej agencji zatrudnienia. Usługi świadczone przez te agencje są zazwyczaj bezpłatne dla osób poszukujących pracy. Jeśli otrzymasz umowę o pracę, Twój pracodawca zostanie poproszony o pokrycie kosztów usługi.

W Szwajcarii oferty pracy są bardzo często reklamowane w głównych gazetach. Najbardziej znanymi suplementami są: „Emploi &Formation”, opublikowane przez Le Temps w Genewie, „Emploi”, opublikowane przez 24 Heures w Lozannie, „Stellefant”, opublikowane przez Basler Zeitung, „Stellenmarkt”, opublikowane w Bund i w Berner Zeitung, „Stellen-Anzeiger” i „NZZ Executive”, które pojawiają się w Neue Zürcher Zeitung i „Alpha”, które można znaleźć w Zurychu „Tages-Anzeiger” i „SonntagsZeitung” oraz w „Corriere del Ticino”.

Przed wyjazdem do Szwajcarii pamiętaj o…

Zanim zdecydujesz się na wyjazd do Szwajcarii warto wcześniej zapoznać się z warunkami życia oraz obyczajami tego kraju. Ponadto trzeba sprawdzić jakie oferty pracy są obecnie dostępne na rynku. Na stronie www.eures.europa.eu znajdziesz wszechstronne informacje
o życiu zawodowym we Szwajcarii, wolnych miejscach pracy i przedsiębiorczości. Portal EURES oferuje również wiele innych informacji.

Wskazane jest także pomyślenie przed wyjazdem o podjęciu kursu językowego i podszkoleniu umiejętności komunikowania się w językach urzędowych tego kraju czyli, niemiecki, francuski, włoski oraz romski.

Bezpośrednio przed wyjazdem pamiętaj o zabraniu ze sobą następujących rzeczy:

- Ważny paszport.

- Curriculum Vitae (CV), list motywacyjny, referencje z ostatnich miejsc pracy, kserokopie dyplomów akademickich i certyfikaty kursów przetłumaczone na język urzędowy Szwajcarii. Dodatkowo pamiętaj, aby dyplomy akademickie i certyfikaty kursów przetłumaczyć u tłumacza przysięgłego.

- CV i list motywacyjny w wersji elektronicznej, by móc je ewentualnie modyfikować
i uzupełniać.

- Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego EKUZ - bezpłatną kartę, którą otrzymasz po wypełnieniu wniosku w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia. Dzięki karcie w nagłej sytuacji będziesz mógł skorzystać z pomocy placówek medycznych.

- Listę adresów i telefonów polskich placówek dyplomatycznych.

- Odpowiednią sumę pieniędzy, która wystarczy do pierwszej wypłaty lub na powrót do domu, jeśli to będzie konieczne.

- Rozmówki niemieckie, francuskie lub włoskie, ewentualnie angielskie.

Warunki życia w Szwajcarii

Szwajcaria należy do najbogatszych i najlepiej rozwiniętych krajów świata. Oferuje bardzo dobrą jakość opieki zdrowotnej, edukacji, transportu publicznego oraz bezpieczeństwa. To jedno z najbezpieczniejszych państw w Europie – przestępczość jest niska, a służby publiczne działają sprawnie i z dużą skutecznością.

Koszty utrzymania w Szwajcarii są wysokie, szczególnie w zakresie wynajmu mieszkań, opieki zdrowotnej (jeśli nie ma się ubezpieczenia pracowniczego) oraz żywności i usług. Miasta takie jak Zurych, Genewa, czy Bazylea należą do najdroższych w Europie.

Zarobki są wysokie, ale idą w parze z kosztami życia. Rynek pracy jest stabilny, a bezrobocie niskie. Wymagana jest dobra znajomość lokalnych języków (w zależności od kantonu).

Transport publiczny (pociągi, autobusy, tramwaje) działa bardzo punktualnie i sprawnie. Infrastruktura drogowa i miejska jest na bardzo wysokim poziomie.

Czyste powietrze, piękne góry, jeziora i dbałość o ekologię sprawiają, że Szwajcaria to doskonałe miejsce dla osób ceniących naturę i aktywny styl życia.

Zalety życia w Szwajcarii

- Wysoki standard życia.

- Dostęp do doskonałej opieki zdrowotnej, edukacji, usług publicznych i infrastruktury.

- Bezpieczeństwo i porządek.

- Bardzo niski poziom przestępczości, stabilne państwo, zaufanie i sprawne instytucje.

- Wysokie zarobki (średnie wynagrodzenie należy do najwyższych w Europie).

- Czyste środowisko i piękna przyroda (Alpy, jeziora, parki narodowe to doskonałe warunki do życia blisko natury i uprawiania sportów).

- Wielojęzyczność i różnorodność kulturowa (możliwość poznania różnych kultur w jednym kraju (niemiecka, francuska, włoska, retoromańska)).

- Punktualne, szybkie i czyste pociągi, dobrze skomunikowane miasta i wsie.

- Polityczna neutralność i stabilność (brak konfliktów).

Wady życia w Szwajcarii

- Bardzo wysokie koszty życia.

- Wynajem mieszkań, ubezpieczenie zdrowotne, jedzenie i usługi są bardzo drogie. Zurych
i Genewa należą do najdroższych miast świata.

- Wymagana znajomość języków lokalnych, ponieważ praca i codzienne życie bez znajomości niemieckiego, francuskiego lub włoskiego są mocno utrudnione.

- Mało elastyczny rynek mieszkaniowy, ponieważ trudno znaleźć mieszkanie zwłaszcza
w dużych miastach. Wymagane są referencje, kaucje, zaświadczenia o dochodach.

- Formalności i biurokracja (niektóre procedury np. rejestracja, prawo pobytu, ubezpieczenia bywają złożone, zwłaszcza dla obcokrajowców).

- Presja zawodowa i szybkie tempo życia, gdyż wysoka jakość usług i produktywność oznacza, że standardy w pracy są bardzo wysokie – może to być stresujące.

Gdzie szukać pomocy w razie nagłych wypadków?

Policja - 117

Pogotowie - 144

Straż pożarna - 118

Pomoc drogowa TCS (nieosiągalna z zagranicy) - 140

Szwajcarskie Pogotowie Helikopterowe, Zurych - 1414

Europejski Numer Pogotowia Ratunkowego - 112

Informacja automatyczna (wewnątrz Szwajcarii):

Informacja o numerach krajowych - 111

Informacja o stanie dróg - 163

Informacja o pogodzie - 162

Informacja o miejscach występowania lawin zimą – 187

Informacja turystyczna, zimą informacja dla narciarzy – 120

Adresy polskich placówek dyplomatycznych

Ambasada Konfederacji Szwajcarskiej

Al. Ujazdowskie 27, 00-540 Warszawa

tel.: (022) 628-04-81(82)

fax: (022) 621-05-48

E-mail: var.vertretung@eda.admin.ch

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Bernie

Elfenstraße 20a, CH-3000 Bern 15 tel.

(0-041 31) 358 02 02

fax 0041 31 358 02 16

e-mail: berno.amb.sekretariat@msz.gov.pl

e-mail: berno.ambasada@msz.gov.pl

Stałe Przedstawicielstwo RP przy Biurze Organizacji Narodów Zjednoczonych w Genewie

AncienneRoute 15 1218 Grand Saconnex Genewa

tel.: +41-22-710-97-97/98

fax. +41-22-710-97-99

strona: www.genewa.polemb.net

e-mail: genewa.onz.sekretariat@msz.gov.pl    

e-mail: chegenstp@msz.gov.pl

Sporządziła: Dominika Szymanowska – Specjalista ds. kształceni i wychowania/Doradca EURES

Źródła:

Niniejszy informator został sporządzony w oparciu o materiały internetowe:

https://www.aboutswitzerland.eda.admin.ch/en/language?utm_source=chatgpt.com

https://www.arbeit.swiss/secoalv/en/home/menue/stellensuchende/berufliche-mobilitaet-in-der-eu-efta---eures/leben-und-arbeiten-in-der-schweiz.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szwajcaria

https://eures.europa.eu/living-and-working/living-and-working-conditions-europe_pl

https://www.gov.pl/web/szwajcaria/ambasada