Szwecja

Informator na temat warunków życia i pracy w Szwecji

Informacje ogólne o Szwecji, z którymi warto się zapoznać przed wyjazdem

Szwecja to od lat jeden z najpopularniejszych kierunków dla osób poszukujących pracy z naszego kraju. Kusi nie tylko wysokimi zarobkami, wyjątkowo urodziwą przyrodą, ale też jednymi z wyższych na świecie świadczeniami socjalnymi. W ostatnich latach mimo światowego kryzysu gospodarczego, odnotowano silny wzrost zatrudnienia na szwedzkim rynku pracy. Poszukiwani są nie tylko wykwalifikowani pracownicy, tacy jak: pielęgniarki, lekarze, dentyści, specjaliści z branży informatycznej i telekomunikacyjnej oraz biotechnolodzy i inżynierowie, ale także opiekunki osób starszych, budowlańcy, pracownicy sezonowi w rolnictwie i ogrodnictwie. Jeżeli planujesz wyjazd do Szwecji koniecznie zapoznaj się z podstawowymi informacjami o tym kraju!

Królestwo Szwecji to państwo w Europie Północnej, zaliczane do państw skandynawskich. Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej od 1995 roku. Na północnym wschodzie graniczy z Finlandią, a na północnym zachodzie i zachodzie z Norwegią oraz granicą morską z Danią, Niemcami i Polską. Najwyższym punktem kraju jest szczyt Kebnekaise, mierzący 2011m.n.p.m., a najniższym wybrzeże Morza Bałtyckiego. Do Szwecji należą też dwie wyspy na Bałtyku: Gotlandia i Olandia.
Obszar Szwecji wynosi 450.295 km2, z czego obszar lądowy to 410.335 km2. (w tym 53% zajmują lasy, a grunty rolne jedynie około 8% powierzchni). Szwecja zajmuje około połowy Półwyspu Skandynawskiego i pod względem powierzchni kraju, jest trzecim, co do wielkości państwem w Unii Europejskiej.

Szwecja podzielona jest na 21 regionów administracyjnych (län), które dalej podzielone są na 290 gmin (kommuner).

Blekinge z siedzibą w Karlskrona
Dalarna z siedzibą w Falun
Gotland z siedzibą w Visby
Gävleborg z siedzibą w Gävle
Halland z siedzibą w Halmstad
Jämtland z siedzibą w Östersund
Jönköping z siedzibą w Jönköping
Kalmar z siedzibą w Kalmar
Kronoberg z siedzibą w Växjö
Norrbotten z siedzibą w Luleå
Skåne z siedzibą w Malmö
Stockholm z siedzibą w Stockholm
Södermanland z siedzibą w Nyköping
Uppsala z siedzibą w Uppsala
Värmland z siedzibą w Karlstad
Västerbotten z siedzibą w Umeå
Västernorrland z siedzibą w Härnösand
Västmanland z siedzibą w Västerås
Västra Götaland z siedzibą w Göteborg
Örebro z siedzibą w Örebro
Östergötland z siedzibą w Linkoping

Stolicą Szwecji jest Sztokholm, który liczy ponad 800 tys. mieszkańców, a inne główne miasta tego kraju to: Goteborg, Malmo, Uppsala i Linkoping. Liczba mieszkańców Szwecji wynosi obecnie ponad 9, 6 miliona, z czego około 85% mieszka na południu kraju. Zdecydowana większość ludności to rodowici Szwedzi, a główne mniejszości narodowe to Finowie (2,5%) i Lapończycy (1,7%). Pod względem religijnym przeważa luteranizm (ewangelicko-augsburski Kościół Szwedzki). Reszta to katolicy, zielonoświątkowcy, prawosławni, baptyści, muzułmanie i buddyści. Jednak większość Szwedów jest niepraktykująca.

Szwecja jest monarchią konstytucyjną i demokracją parlamentarną. Głową państwa jest król Karol XVI Gustaw, który ma niewielkie uprawnienia i jego rola jest bardziej reprezentacyjna. Władzę ustawodawczą stanowi jednoizbowy parlament: Riksdag, wybierany w głosowaniu powszechnym na czteroletnią kadencję. Zasiada w nim 349 posłów.

Językiem urzędowym jest szwedzki. Natomiast od 1 kwietnia 2000 roku, uznanymi językami mniejszości narodowych są: lapoński, fiński, meänkieli, jidysz i romski. Walutą obowiązującą w Szwecji, mimo wejścia do UE, jest korona szwedzka (SEK) - 1 SEK - 100 öre.
W obiegu są banknoty o następujących nominałach: 20 Skr, 50 Skr, 100 Skr, 500 Skr, 100 Skr oraz monety o nominałach: 50 öre, 1 Skr, 5 Skr, 10 Skr. W Szwecji panuje klimat umiarkowany, na południu kraju ciepły, zaś na północy podbiegunowy, z długimi i chłodnymi zimami, co w czerwcu i lipcu rekompensują białe noce i umiarkowane temperatury.

Słów kilka o szwedzkim ryneku pracy

Szwedzki rynek pracy jest otwarty dla obywateli polskich po dniu wstąpieniu do UE, czyli po1 maja 2004 r. Jeżeli chcesz podjąć pracę zarobkową w tym kraju, nie potrzebujesz pozwolenia na pracę.

Ojczyzna Alfreda Nobla ma wiele zalet w porównaniu z innymi krajami zachodnimi, w których pracują Polacy. Korzyści to przede wszystkim więcej miejsc pracy oraz lepsze płace. Pomimo tego, że znaczna część krajów EU przeżywa w ostatnich latach poważne problemy gospodarcze, przez co odnotowuje się wysokie bezrobocie oraz dużą ilość osób zależnych od pomocy państw, liczba stanowisk w Szwecji wzrasta. Dzieje się tak niewątpliwie dzięki sektorowi prywatnemu oraz silnej gospodarce opierającej się głównie na ogromnych ilościach surowców. Pozytywne wiadomości o miejscach pracy w sektorze edukacji, medycyny oraz opieki społecznej przekazali w opublikowanym na początku roku raporcie – szwedzcy analitycy z Agencji Pracy (Arbetsformedlingen).

Wskaźnik zatrudnienia wynosi 77% i jest jednym z najwyższych w UE. Stopa bezrobocia wśród osób młodych wynosi 20.80% według danych statystycznych Trading Economics.

W Szwecji można pracować po ukończeniu 16 lat. Młodzieży nie wolno jednak zatrudniać w godzinach nocnych. Obywatele krajów UE mają takie same prawa jak obywatele Szwecji.

W Szwecji najłatwiej jest znaleźć pracę poprzez tzw. kontakty, tzn. przyjaciół, rodzinę lub znajomych już pracujących u danego pracodawcy. Szwedzi dużą wagę przywiązują do osobistej rekomendacji ze strony osoby, z którą mieli wcześniejszy kontakt. Pomocne w znalezieniu zatrudnienia mogą okazać się zarówno państwowe urzędy zatrudnienia , jak i prywatne agencje pośrednictwa pracy.

Na stronie internetowej Państwowego Biura Zatrudnienia \(www.ams.se) znajdziemy wiele przydatnych informacji oraz bank ofert pracy (Platsbanken). Dla ułatwienia oferty pracy są pogrupowane według sektora, zawodu i położenia geograficznego. Bardzo popularnym sposobem szukania pracy jest też internet. Swoje usługi w tym zakresie oferuje wiele portali internetowych, skierowanych do ludzi poszukujących zatrudnienia praktycznie we wszystkich branżach i na wszystkich stanowiskach. Większość agencji rekrutujących pracowników można znaleźć w książce telefonicznej (Gula Sidorna) pod hasłem: „Bemanningsföretag”. Jest ona również zamieszczona w internecie pod adresem www.eniro.se.

Co ważne, do podjęcia pracy w Szwecji najczęściej wystarczy znajomość języka angielskiego, ponieważ znakomita większość społeczeństwa dobrze włada tym językiem.

Przydatne strony przy poszukiwaniu ofert pracy

portal Monster: www.monster.se
portal Manpower: www.manpower.se
portal StepStone: www.stepstone.se
portal Poolia: www.poolia.se

Poszukiwany/poszukiwana, czyli jakie zawody są w Szwecji deficytowe?

Powołując się na badania Szwedzkiego Urzędu Statystycznego, w kraju bezrobocie waha się w granicach około 8%. Należy pamiętać, że zapotrzebowanie na zagranicznych pracowników wiąże się często z deficytem zatrudnienia w rejonach o niższym przystosowaniu do życia (niskie temperatury oraz warunki atmosferyczne). W Szwecji mile widziani są lekarze, dentyści, specjaliści z branży informatycznej i telekomunikacyjnej, inżynierowie, a także budowlańcy. Na szwedzkim rynku pracy jest również zapotrzebowanie na nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych, zwłaszcza w dziedzinie matematyki i nauk ścisłych.

10 najczęściej poszukiwanych stanowisk w Szwecji według danych Komisji Europejskiej:

Pielęgniarki specjalistki (ISCO 2221)
Nauczyciele przedszkoli (ISCO 2342)
Pracownicy domowej opieki osobistej (ISCO 5322)
Przedstawiciele handlowi (ISCO 3322)
Kucharze (ISCO 5120)
Akwizytorzy (ISCO 5243)
Analitycy systemów komputerowych (ISCO 2511)
Pomocniczy personel medyczny (ISCO 5321)
Specjaliści pracy socjalnej i doradztwa socjalnego (ISCO 2635)
Nauczyciele szkół średnich (ISCO 2330)

Szwecja niestety nie ma wielu miejsc pracy dla osób niewykwalifikowanych, a jednocześnie nie znających języka. Tymczasowe miejsce zatrudnienia znajdą osoby, które chciałyby pracować w rolnictwie, przy zbiorach truskawek, usuwaniu połamanych drzew oraz zbieraniu runa leśnego. Pamiętaj jednak, że tego typu prace wymagają dobrego stanu zdrowia i wytrzymałości fizycznej.

Na pewno warto zasięgnąć opinii o danym pracodawcy jeszcze przed podjęciem zatrudnienia. Pozwoli to pozyskać wiedzę o pracodawcy i uniknąć sytuacji, w której możesz zostać oszukany. Ze względu na krótkie lato w Szwecji, najlepszy termin wyjazdu do pracy sezonowej to okres od połowy czerwca do początku września.

Przy poszukiwaniu pracy sezonowej przydatny może okazać się portal Arbetsformedlingen: www.arbetsformedlingen.se/.

Przed wyjazdem do Szwecji pamiętaj o…

Przed wyjazdem do Szwecji w celu znalezienia pracy pamiętaj o zabraniu ze sobą dokumentów:

Ważny paszport lub dowód osobisty
Dokumenty aplikacyjne: Curriculum Vitae i list motywacyjny przetłumaczone na język szwedzki, listy referencyjne z poprzednich miejsc zatrudnienia, kserokopie dyplomów akademickich i certyfikaty kursów - również przetłumaczone. CV i list motywacyjny warto mieć również w formacie elektronicznym, aby móc je uzupełniać i wprowadzać zmiany.
EKUZ - Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, wydaną przez NFZ. Jest to plastikowa karta bez zdjęcia, co warte podkreślenia – jest bezpłatna. Otrzymasz ją po złożeniu wniosku w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia. Dzięki niej w sytuacji nagłej będziemy mogli skorzystać z placówek medycznych, mających umowę z kasą chorych
w danym kraju Unii Europejskiej, na zasadach obowiązujących w tym państwie.
Dokumenty, które mogą potwierdzić swój status rodzinny (akt urodzenia, ewentualnie akt małżeństwa)
Listę adresów i telefonów polskich placówek dyplomatycznych
Słownik i rozmówki szwedzkie (niezbędny w razie problemów komunikacyjnych)

Formalności po przyjeździe do Szwecji

Jeśli zamierza się zostać w Szwecji i pracować przez okres dłuższy niż 90 dni, trzeba zarejestrować się w Urzędzie ds. Migracji (Migrationsverket) i złożyć wniosek o pozwolenie na pobyt. Jeśli jest się zapobiegliwym, można te formalności załatwić już przed wyjazdem: składając wniosek w Ambasadzie Szwecji w Warszawie lub w konsulacie w Gdańsku. Pozwolenie na pobyt dostaje się, jeśli ma się pracę, studiuje, założyło się działalność lub posiada środki na utrzymanie. Starając się o pozwolenie na pobyt należy wypełnić formularz ”Application for residence permit for EU/EEA−citizens and their families”. Należy załączyć uwierzytelniona kopie ważnego paszportu lub dowodu osobistego oraz dokument potwierdzający spełnienie warunków dla jednej z kategorii. Przy udzielaniu pozwolenia
na pobyt Szwedzi wprowadzili bowiem system kategoryzacji osób starających się o takie pozwolenie i każdy pracownik przypisany do konkretnej kategorii musi spełnić inne wymagania. Kategorie są następujące:

Zatrudniony – jeżeli zamierzamy pracować w Szwecji, aby uzyskać pozwolenie na pobyt musimy dostarczyć zaświadczenie od swojego pracodawcy, w którym będzie napisane jaką pracę wykonujemy, w jakim wymiarze czasu i na jak długo umowa została zawarta. Jeżeli na rok lub dłużej, otrzymamy pozwolenie na pobyt na 5 lat.
Samozatrudniony – do uzyskania pozwolenia na pobyt konieczne jest dostarczenie zaświadczenia o rejestracji firmy lub dokument poświadczający o prowadzeniu działalności
Odbiorca lub dostawca usług, przedstawiciel wolnego zawodu – konieczne jest przedstawienie dokumentu poświadczającego charakter pracy, a także zaświadczenia jakie usługi będą świadczone lub dostarczane.
Rodziny obywateli polskich – starając się o pozwolenie na pracę dla siebie i dzieci lub małżonka, należy przedstawić dokument poświadczający stopień pokrewieństwa, lub zawarcie małżeństwa.
Pracownicy przygraniczni – osoby, które pracują w Szwecji, ale mieszkają w innym kraju i co najmniej raz na tydzień wracają do tego kraju nie potrzebują pozwolenia na pobyt.

Z dniem 1 lipca 2013 r. wprowadzono zmiany w zakresie wymogów dot. delegowania pracowników do pracy w Szwecji. Nowe przepisy dotyczą osób delegowanych do pracy z zagranicy na czas określony, natomiast nie nakładają obowiązku rejestracyjnego na pozostałe osoby zatrudnione w Szwecji. Stosowne informacje dla polskich pracodawców można uzyskać za pośrednictwem WPHI Ambasady: stockholm.trade.gov.pl/pl/.

W celu uzyskania karty podatkowej oraz szwedzkiego osobistego numeru identyfikacyjnego (personnummer) należy się osobiście udać do miejscowej siedziby urzędu skarbowego (Skattekontoret) natychmiast po otrzymaniu pozwolenia na pobyt. Jeśli planowany pobyt w Szwecji nie przekracza jednego roku, zamiast numeru osobistego otrzymuje się numer tymczasowy (tzw. samordningsnummer). Pełni on bardzo podobną rolę do numeru osobistego. Udając się do urzędu skarbowego należy zabrać ze sobą decyzję o udzieleniu zezwolenia na pobyt, paszport lub dowód osobisty, ewentualnie świadectwo ślubu itp. Procedura trwa od tygodnia do 10 dni.

Formalności przy podejmowaniu pracy

Nie potrzebujesz pozwolenia na pracę. Nie musisz mieć podpisanej umowy o pracę, wystarczy jej forma ustna, a nawet... domniemana. Za to na piśmie pracodawca musi przedstawić ci warunki zatrudnienia. Po zawarciu porozumienia z pracodawcą niezwłocznie postaraj się o wpis do rejestru mieszkańców (folkbokföring), dzięki czemu otrzymasz numer umożliwiający otwarcie konta w banku (personnummer).

Szukając zatrudnienia, sprawdź, jak brzmi umowa zbiorowa, obowiązująca w Twojej branży. Aktualnie w Szwecji funkcjonuje około 450 układów zbiorowych, co kilka lat następuje ich aktualizacja.

Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych

W Szwecji i innych krajach członkowskich UE/EOG obowiązuje szereg dyrektyw dotyczących uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do niektórych zawodów, które zgodnie z prawem wymagają odpowiedniego zezwolenia, zaświadczenia, legitymacji itp., by można je było wykonywać. Podstawowa zasada mówi, że osoba posiadająca kwalifikacje do wykonywania danego zawodu w swoim kraju ojczystym, ma prawo wykonywać ten zawód w innym kraju członkowskim. Istnieją jednak wyjątki, które wymagają ubiegania się o pozwolenie na wykonywanie zawodu.

Istniejące dyrektywy sektorowe dotyczą aptekarzy, architektów, lekarzy, pielęgniarek, położnych, stomatologów i weterynarzy.Również w przypadku wykonywania w Szwecji rzemiosła, takiego, jak fryzjerstwo czy montaż instalacji elektrycznych, względnie wodno-kanalizacyjnych, wymaga się uznania kwalifikacji.

Więcej informacji na temat formalności oraz organów administracji, do których należy się zwracać uzyskać można w Urzędzie Szkół Wyższych (Högskoleverket), tel: +46-(0)8563 085 00 lub w Internecie pod adresem www.hsv.se.

Ważność polskich dyplomów

Weryfikacją świadectwa ukończenia polskiej szkoły średniej zajmuje się Verket för Högskoleservice. Aby zweryfikować świadectwo szkolne, należy wysłać blankiet zgłoszeniowy (dostępny na www.vhs.se) wraz z kopią świadectwa ukończenia szkoły średniej oraz kopię jego tłumaczenia na język angielski bądź szwedzki (wykonane przez tłumacza przysięgłego). Weryfikacja może potrwać nawet do sześciu miesięcy.

Uznawanie polskich dyplomów

Wykształcenie wyższe można poddać nostryfikacji. Zajmuje się tym Högskoleverket. Ekspertyza tego urzędu, podaje dokładnie jakiemu szwedzkiemu wykształceniu dany dyplom odpowiada.

W celu poddania dyplomu ocenie/klasyfikacji należy wysłać wypełniony formularz podaniowy oraz uwierzytelnione/poświadczone kopie świadectw/certyfikatów na adres: Högskoleverket, Avdelningen för bedömning av utländsk utbildning, Box 7851, 103 99, Stockholm.
Nostryfikacja dyplomów jest bezpłatna i trwa najdłużej cztery miesiące od momentu otrzymania wszystkich dokumentów przez Högskoleverket (www.hsv.se).

Egzamin licencjacki ze szkół prywatnych jest uznawany pod warunkiem, że dana szkoła wyższa miała również prawo do przeprowadzania egzaminu magistra na tym samym kierunku.

Do przeprowadzenia nostryfikacji wyższego wykształcenia z Polski wymagane są następujące dokumenty:

dyplom, bądź dwustronna kopia poświadczona urzędowo odpisu dyplomu,
indeks, bądź wyciąg z indeksu wraz z ilością godzin każdego przedmiotu (z dokumentu musi również wynikać temat pracy egzaminacyjnej),
uwierzytelniona kopia strony tytułowej oraz spisu treści rozprawy doktorskiej (w przypadku pracy doktorskiej).

Warunki pracy – czyli co musisz wiedzieć o prawach pracownika!

Godziny pracy

W Szwecji tydzień pracy trwa 40 godzin tygodniowo, plus maksymalnie 8-10 godzin nadliczbowych. W ciągu roku liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 200. Osoby, które mają dzieci poniżej 8. roku życia mogą wnioskować o skrócenie czasu pracy – nawet o 1/4.

Urlop

W ciągu roku masz prawo do minimum 25 dni wypoczynku (pięciu tygodni). W niektórych układach zbiorowych zapisano jednak znacznie korzystniejsze rozwiązania. Urlop macierzyński przysługuje 7 tygodni przed i do 7 tygodniu po urodzeniu dziecka, oboje rodzice mają też prawo do urlopu wychowawczego.

Podatki

Daniny w Szwecji należą do najwyższych w Europie. Płaci się zarówno na rzecz lokalnego samorządu (stawki wahają się od 29 do 35 proc., w zależności od gminy), jak i państwa (od dochodu powyżej 290 tys. koron rocznie pobierane jest dodatkowo 20-25 proc. podatku państwowego). VAT na żywność wynosi 12 proc., na większość pozostałych towarów – 25 proc. Mieszkańcy płacą także inne daniny – m.in. podatek majątkowy i od nieruchomości.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

W przypadku podjęcia w Szwecji pracy w okresie dłuższym niż 6 miesięcy powstaje obowiązek podatkowy. Pracodawca potrąca z pensji zaliczkę według obowiązującej tabeli. Zaliczka potrącana jest na poczet gminnego podatku dochodowego (różniącego się w poszczególnych gminach, najczęściej na poziomie ok. 31%). Osoby pracujące w Szwecji przez okres krótszy niż 6 miesięcy, płacą specjalny podatek dochodowy (särskild inkomsskatt SINK) w wysokości 25% dochodu i nie są zobowiązane składać w Szwecji deklaracji podatkowej.

Zasiłek dla bezrobotnych

Szwedzki system pomocy dla bezrobotnych opiera się na dwóch komponentach: ogólnym ubezpieczeniu podstawowym oraz dobrowolnym ubezpieczeniu od utraty dochodów (listę funduszy znajdziesz na stronie www.iaf.se). Podstawowy zasiłek otrzymasz, jeśli
w ciągu ostatniego roku przepracowałeś co najmniej 6 miesięcy – w każdym co najmniej 80 godzin.

Rodzaje umów o pracę

W Szwecji obowiązują dwie podstawowe formy zatrudnienia:

1. umowa na czas określony:

umowa na czas próbny (provanstälning) – maksymalnie na 6 miesięcy,
umowa na czas określony (visstidsanställning) – maksymalnie na 2 lata,
umowa na czas wykonania danej pracy (projektanställning),
praca sezonowa (säsongsarbete),
umowa na zastępstwo (vikariat)

2. umowa na czas nieokreślony, która jest najpopularniejszą i najbardziej korzystną dla pracownika formą zatrudnienia w Szwecji.

Umowa o pracę może mieć formę ustną, pisemną lub nawet milczącą (dorozumianą). W sektorze służby cywilnej pracodawca jest zobowiązany wystawić pisemne potwierdzenie zatrudnienia.

W praktyce, większość umów o pracę ma formę ustną. Warto jednak poprosić swojego pracodawcę o pisemną umowę.
Pracodawca musi poinformować pracownika na piśmie o warunkach jego zatrudnienia. Należy tego dokonać w ciągu miesiąca od daty rozpoczęcia zatrudnienia. Takie warunki zatrudnienia powinny zawierać następujące informacje:

nazwisko i pracodawcy i pracownika, data rozpoczęcia zatrudnienia oraz nazwa miejsca pracy,
obowiązki i stanowisko pracownika,
charakter stanowiska (umowa na czas określony czy nieokreślony),
okres wypowiedzenia lub data wygaśnięcia umowy,
pensje i procedury wypłaty pensji,
godziny pracy oraz urlop płatny,
stosowny układ zbiorowy,
warunki pracy za granicą, jeżeli praca za granicą ma trwać powyżej jednego miesiąca.

Pracodawca musi poinformować pracownika w ciągu miesiąca o jakichkolwiek zmianach tych warunków.

Można zawrzeć umowę na okres próbny, pod warunkiem, że okres próbny nie przekracza sześciu miesięcy. Umowa o pracę powinna być podpisana przez pracownika oraz pracodawcę i sporządzona w dwóch egzemplarzach (obydwa w oryginale), po jednym dla każdego z nich. Jest to bardzo ważne w razie wystąpienia jakiegoś konfliktu i konieczności dochodzenia roszczeń przed sądem.

Nie ma specyficznych zasad dotyczących zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin. Umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin podlegają tym samym warunkom prawnym, jak pozostałe umowy o pracę, a pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin mają takie same prawa i obowiązki, jak pozostali pracownicy.

Wypowiedzenie pracy

W Szwecji obowiązuje ochrona zatrudnienia, tzw. Lag om anställningsskydd (LAS), służąca przede wszystkim do ochrony pracownika. Wypowiedzenie umowy musi być oparte na obiektywnych przyczynach, a pracodawca powinien dokonać wypowiedzenia w formie pisemnej, z pouczeniem o sposobie odwołania się. Pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę, jeżeli: pracownik nie jest wydajny i nie wykonuje swojej pracy należycie, pracownik zaniedbuje swoją pracę, np. popełniając przestępstwo w zakładzie pracy, oraz gdy następuje brak pracy lub następuje reorganizacja w zakładzie pracy.

Minimalny okres wypowiedzenia ze strony pracownika, jak i pracodawcy to jeden miesiąc. Podczas okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do otrzymywania wypłaty i innych dodatków oraz prawo ubiegania się o płatny czas wolny w celu szukania pracy na własną rękę lub w urzędzie pośrednictwa pracy.

Warunki życia w Szwecji

Państwo to kojarzy się z wysokim standardem życia, ludźmi o spokojnym i wyważonym temperamencie oraz z imponującymi osiągnięciami w dziedzinie nauki, sztuki i kultury. Największą dumę Szwecji stanowią wspaniała literatura i film. Co roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk wręcza naukowcom i literatom najbardziej prestiżową na świecie nagrodę – Nagrodę Nobla. Uroczystość odbywa się w Sztokholmie, a wręczającym jest sam król Szwecji.

Państwo to posiada imponujące osiągnięcia również w dziedzinie kultury popularnej. Każdy chyba pamięta bowiem książki dla dzieci i młodzieży pisane przez Astrid Lindgren, czy legendarny zespół Abba. Obecnie zaś ogromną karierę na świecie robią powieści sensacyjne Stiega Larssona.

Szwecja zupełnie nie przypomina Polski - różni nas mentalność, podejście do pracy, stopień tolerancji i otwartości. Szwedzi na oko wydają się chłodni, ale jak się ich dobrze pozna, to widzi się, że są empatyczni i mają wrażliwe serca. Uwielbiają pomagać ludziom w potrzebie. Słynne są wielkie dotacje Szwedów dla krajów dotkniętych katastrofą.

Szwedzi spędzają czas wolny bardzo różnorodnie - od śpiewania w chórze przez zajęcia taneczne i sportowe, po robótki na drutach. Kluby sportowe, których członkami są Szwedzi w każdym wieku, stanowią doskonałe miejsce do poznania nowych przyjaciół. Najbardziej popularne sporty to: piłka nożna, hokej na lodzie i piłka ręczna, ale popularne też są sztuki walki i boks. Szwedzi lubią spędzać wolny czas na łonie natury, uprawiając różnego rodzaju sporty, w tym jazdę na rowerze. Północna część Szwecji to raj dla narciarzy, doskonale przygotowane nartostrady co roku przyciągają turystów z różnych części Europy. Również golf staje się coraz bardziej popularny wśród mieszkańców Szwecji.

We wszystkich większych miastach Szwecji znajdziesz biuro informacji turystycznej, gdzie uzyskasz informacje o wydarzeniach kulturalnych organizowanych w mieście i okolicy. Oferują one szeroki wachlarz imprez począwszy od koncertów, spektakli teatralnych po wystawy artystyczne.

Szwecja posiada doskonale rozwinięta infrastrukturę noclegową, od pól namiotowych, przez doskonale wyposażone kempingi, po schroniska młodzieżowe, domki letnie, apartamenty aż po luksusowe hotele. Dostępne są tam liczne restauracje - od najtańszych, aż do zaliczających się do światowej czołówki.

Najszybszym, najłatwiejszym i często najtańszym sposobem poruszania się po większych miastach Szwecji jest komunikacja miejska. Aktualne informacje o rodzajach i cenach biletów znaleźć można na stronach internetowych:

Sztokholm i okolice: www.sl.se
Göteborg i okolice: www.vasttrafik.se
Malmö i okolice: www.skanetrafiken.se

Karta miesięczna na przejazdy środkami komunikacji miejskiej w Sztokholmie to koszt ok. 700 koron, a karta ważna na osiem przejazdów - ok. 170 koron. Zakupu jednorazowego biletu nie polecam, gdyż kosztuje ok. 30 koron, a jest ważny tylko przez godzinę i tylko na tej samej trasie. Dlatego częstym środkiem transportu, szczególnie wśród młodzieży, jest rower.

Koszty życia dla osoby żyjącej samotnie, z wyłączeniem kosztów mieszkaniowych, wynosi około 9 460 SEK miesięcznie w 2014 roku, co wynika z obliczeń dokonanych przez Institut för privatekonomi (Instytut Gospodarki Prywatnej). Koszty te odnoszą się do wydatków na żywność, odzież, higienę, zdrowie, sport, utrzymanie samochodu, rozrywkę, podróże lokalne, prąd, telefon, itp.

Dużym wydatkiem jest zakwaterowanie w Szwecji. Jednoosobowy pokój w hostelu to koszt 500-600 koron (w wieloosobowym cena spada do 200-250 koron). Nocleg w domku kempingowym kosztuje 150-200 koron, a w hotelu od 700 do nawet 2000 i więcej koron za 2 osoby. Wynajem mieszkania w mieście to nawet 3000-7000 koron miesięcznie. Ceny są mocno zróżnicowane. Najtaniej jest oczywiście na prowincji. Najdroższy rejon to centrum Sztokholmu. Cena najmu zależy także od rodzaju mieszkania.

Kuchnia szwedzka, podobnie jak inne kuchnie skandynawskie, opiera się przede wszystkim na prostocie oraz zdrowych zasadach żywienia. Jej podstawę stanowią ryby, podawane w rozmaitych postaciach, mleko i jego przetwory oraz gotowane warzywa (ziemniaki, buraki, marchew) i mięso (wieprzowina i baranina).

Ponadto zaś w Szwecji jada się raki i …. mięso reniferów. Jeśli chodzi o przyprawy, nie są one wyszukane – kraj słynie jednak z niecodziennego łączenia cukru i soli. Rodzimym zwyczajem jest również sposób podawania potraw, a więc tak zwany szwedzki stół (Smörgasbord).

Wśród napojów na szwedzkim stole króluje mleko. Z alkoholi natomiast rodzimym przysmakiem jest piwo. Na co dzień pija się słabe piwo starköl, podczas adwentu zaś glögg – grzane wino z przyprawami.

Przykładowe ceny podstawowych produktów: bochenek chleba – 10-20 koron, masło – 25-30 koron, 10 sztuk jajek – 25 koron, 1 kilogram wędliny – 60-70 koron, 1 litr mleka – 15-17 koron, 1 kilogram ziemniaków – 12-15 koron, 1 kilogram jabłek – 20-30 koron, 1 kilogram sera żółtego – 70-100 koron, jogurt – 5-7 koron, woda mineralna – 8-12 koron.

Gdzie szukać pomocy w razie nagłych wypadków?

Telefony alarmowe i informacyjne
Numer alarmowy używany w razie nagłych wypadków w Szwecji to 112 (policja, straż pożarna, pogotowie). Jest on bezpłatny.
Dzwoniąc do Szwecji należy najpierw wykręcić numer kierunkowy kraju – 0046, następnie numer kierunkowy miasta (bez zera), a potem numer abonenta.

Ambasada RP w Sztokholmie
Karlavägen 35
114 31 Sztokholm
telefon: (00-46 8) 50 57 50 00
faks: (00-46 8) 50 57 50 86
strona: www.sztokholm.msz.gov.pl
e-mail: sztokholm.amb.sekretariat@msz.gov.pl
Ambasada czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 08.00-16.00

Wydział Konsularny Ambasady Polskiej w Sztokholmie
Prästgårdsgatan 5
172 32 Sundbyberg
Dni i godziny przyjęć: poniedziałek, środa, czwartek, i piątek: godz. 09:00-13:30, wtorek: godz. 12:00-17:00
strona: www.sztokholm.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/informacje_konsularne
e-mail: sztokholm.amb.wk@msz.gov.pl

INFORMACJA TELEFONICZNA:
poniedziałek, środa, czwartek, i piątek: godz. 14:30-15:30, wtorek: godz. 10:30-11:30
tel. 0046 (0)8 - 50 57 50 60
Sprawy paszportowe: tel. 0046 (0)8 -50 57 50 66
Sprawy obywatelskie: tel. 0046 (0)8 - 50 57 50 65
Sprawy prawne i pomoc konsularna: tel. 0046 (0)8 - 50 57 50 63
fax 0046 (0)8 - 50 57 50 74
Telefon alarmowy do konsula dyżurnego, funkcjonujący wyłącznie po godzinach pracy urzędu i w dni wolne od pracy w sprawach nagłych i wymagających natychmiastowej interwencji konsula (np. wypadki losowe lub zgony obywateli polskich): 0046-(0)709-220-892

Alarmowy adres mailowy czynny poza normalnymi godzinami urzędowania: sztokholm.wk.dyzurny@msz.gov.pl

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Halmstad
Adres Konsulatu: Brogatan 42
Adres pocztowy: Box 7111
300 07 Halmstad
strona: www.konsulatet.se
Tel. +46 (0) 35 21 09 55 (telefon w godzinach urzędowania)
Fax: +46 (0) 35 15 84 15
Dni i godziny urzędowania: poniedziałki, środy, piątki 10.00 - 12.00
E-mail: polska@konsulatet.se

Ubezpieczenia Społeczne

Każda osoba osiedlająca się w Szwecji zostaje objęta systemem powszechnego ubezpieczenia społecznego, które obejmuje m.in. ubezpieczenie zdrowotne, zasiłki rodzinne, od wypadków w pracy oraz na wypadek inwalidztwa. W Szwecji instytucją zajmującą się ubezpieczeniami społecznymi jest Försäkringskassan, którego podstawowym zadaniem jest przyznawanie i wypłata różnego rodzaju zasiłków m.in. z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby czy opieki nad dzieckiem. Zgłoszenie do ubezpieczenia następuje w miejscu zamieszkania. Osoby zatrudnione w Szwecji powinny zarejestrować się w Försäkringskassan, wysyłając formularz pocztą lub przez stronę internetową: www.forsakringskassan.se. Dzięki temu zyskają dostęp do wszystkich świadczeń zdrowotnych. Warto wspomnieć, że strona internetowa Försäkringskassan jest bardzo przyjazna w użytkowaniu i dostępna w 22 wersjach językowych. Na stronie znajdziesz również niezbędne formularze w języku polskim oraz angielskim, których wypełnienie i wysłanie jest pierwszym krokiem do wypłaty świadczeń. Nie ma specjalnych wymogów, które warunkowałyby prawo do ubezpieczenia. Natomiast w niektórych przypadkach o dostępie do pewnych świadczeń decydować mogą okres ubezpieczenia, miejsce zamieszkania, czy też dochody uzyskiwane z pracy. Do całkowitego okresu ubezpieczenia wlicza się okres ubezpieczenia w innym kraju UE/EOG (należy to poświadczyć za pomocą tzw. blankietu E, uzyskiwanego w kraju ojczystym).

Opieka lekarska

Szwedzki system ubezpieczeń zdrowotnych uważany jest za najlepszy na świecie.

Podstawowym miejscem, gdzie możemy uzyskać pomoc medyczną jest przychodnia rejonowa. Udajemy się tam, kiedy wiemy, że nie potrzebujemy hospitalizacji. Przychodnia rejonowa ma obowiązek udzielić nam pomocy w dniu, w którym się zgłosimy, a na wizytę u specjalisty nie możemy czekać dłużej jak 3 miesiące.

W systemie opieki ambulatoryjnej funkcjonują także: rejonowe przychodnie dla dzieci, których zadaniem jest zapewnienie dzieciom bezpłatnej opieki medycznej oraz szczepień, szkolne przychodnie zdrowia dla uczniów, przychodnie dla przyszłych matek, zapewniające opiekę położnych i lekarzy w okresie ciąży.

Z kasy państwa dofinansowuje się wizyty u niemal wszystkich specjalistów, nie wspominając o operacjach i poważniejszych zabiegach. Co więcej, możesz swobodnie wybierać, czy chcesz korzystać z prywatnej, czy publicznej służby zdrowia. Leczenie prywatne jest refundowane w takim samym stopniu jak analogiczne świadczenia w państwowych placówkach.

Gdy spędzisz w Szwecji rok, sumiennie płacąc składki zdrowotne i podatki, otrzymasz również dofinansowanie na zabiegi dentystyczne. Darmową opiekę dentystów zagwarantowano jedynie dzieciom i młodzieży do lat 20.

Podsumowanie czyli bilans zysków i strat

Ile można zarobić…

Średnie wynagrodzenie w roku 2013 r. wynosiło – według OECD – 371,4 tysięcy koron rocznie (przy kursie 1 korona=0,44 zł daje to 163,4 tys. złotych rocznie, czyli 13,6 tys. zł miesięcznie). Na znacznie wyższe pensje mogą liczyć lekarze, finansiści i inżynierowie, dobrze zarabiają również prawnicy. Zbieracze runa leśnego mogą dostać od 200 do 600 koron dziennie (90-270 zł).

...a ile trzeba wydać?

Za wynajem dwupokojowego mieszkania zapłacisz ok. 5000 koron, czteropokojowe na prowincji to wydatek rzędu 6000-7000 koron. Weź pod uwagę, że ceny żywności i koszty utrzymania w Szwecji są wysokie. Według Eurostatu ceny żywności i napojów w sklepach są o 1/4 wyższe niż średnia w Unii. Na samą żywność wydasz więc nawet 4000 koron miesięcznie.

Wykaz najprzydatniejszych zwrotów po szwedzku

God morgon! - Dzień dobry! (rano)
God dag! - Dzień dobry (po południu)
God afton lub God kväll - Dobry wieczór
God natt! - Dobranoc!
Hejdå! - Do widzenia!
Varsågod - Proszę (podając coś)
Tack - Dziękuję.
Förlåt mig - Przepraszam/ Przykro mi
Jag är överens med dig. Bra.- Zgadzam się. Dobrze.
Vi ses snart! - Do zobaczenia wkrótce!
Vad heter du? - Jak się nazywasz?
Jag heter... - Nazywam się…
Jag kommer från Polen - Jestem z Polski
Jag bor inte här, kan du hjälpa mig? - Nie jestem stąd, pomożesz mi?
Vad heter den här gatan? - Jaka to ulica?
Jag har gått vilse - Zgubiłem się
Talar du svenska? - Czy mówi pan po szwedzku?
Jag talar lite svenska - Mówię po szwedzku tylko trochę
Kan Kan du upprepa det? / lub / Kan du säga det en gång till? - Czy możesz powtórzyć?
Jag förstår inte - Nie rozumiem
Det vet jag inte - Nie wiem
Vad kostar det? - Ile to kosztuje?
Har ni några lediga rum? - Czy są wolne pokoje?
En biljett till Stockholm, tack - Chciałbym kupić bilet do Sztokholmu
Jag behöver en läkare! - Potrzebuję lekarza!
Vad är klockan? / lub / Hur mycket är klockan? - Która jest godzina?

Przygotowała:
Agnieszka Kruszewska, Asystent p.o. Doradcy EURES, Podlaska WK OHP

Źródła:
Niniejszy informator został sporządzony w oparciu o materiały internetowe i poradniki dotyczące wyjazdów zagranicznych:
Broszura EURES „Warunki życia I pracy- Szwecja” -Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy
msz.gov.pl/pl/
www.eurodesk.pl/europraca/szwecja-blisko-i-przyjaznie
www.szwecja.igns.pl/warunki-pracy.html
www.unityline.pl/blog/praca-w-szwecji/
www.szwecja.modos.pl/o-szwecji.html
pl.tradingeconomics.com/sweden/unemployment-rate
www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl/pl/europa/szwecja/
www.infor.pl/prawo/praca/praca-za-granica/686613,Zasady-dostepu-obywateli-polskich-do-szwedzkiego-rynku-pracy.html
www.euractiv.pl/sections/polityka-wewnetrzna/