Fake news i dezinformacja – jak nie dać się nabrać? - Artykuł

Wydawca treści Wydawca treści

Fake news i dezinformacja – jak nie dać się nabrać?

2025-04-08

W dzisiejszym świecie internet zalewa nas ogromną ilością informacji. Niestety nie wszystkie są prawdziwe. Fake news, czyli fałszywe wiadomości oraz dezinformacja to poważny problem, który może wprowadzać ludzi w błąd, manipulować opinią publiczną, a nawet prowadzić do niepotrzebnych konfliktów. Jak się przed tym bronić? W tekście kilka prostych zasad.

Weryfikuj źródła

Nie każda strona w internecie jest wiarygodna. Zanim uwierzysz w jakąś sensacyjną wiadomość, sprawdź, kto ją napisał i skąd pochodzi. Poniżej sposoby, które mogą ci w tym pomóc:

Sprawdź autora – czy jest ekspertem w danej dziedzinie? Czy pisze dla uznanych mediów?
Zwróć uwagę na adres strony – domeny z końcówkami .gov czy .edu są zazwyczaj bardziej wiarygodne niż losowe blogi czy strony bez źródeł.
Szukaj innych źródeł – jeśli informacja pojawia się tylko w jednym miejscu, może to być podejrzane.
Sprawdź datę – stare wiadomości mogą być wyrwane z kontekstu i przedstawiane jako nowe.

Nie udostępniaj impulsywnie

Zanim podzielisz się czymś na swoich social mediach, zastanów się, czy to na pewno prawda. Fake newsy często są pisane tak, żeby wzbudzać silne emocje – gniew, strach albo sensację. Jeśli coś wydaje się zbyt szokujące, to dobry moment, żeby sprawdzić, czy to nie manipulacja.

Pamiętaj o kilku pytaniach, które warto sobie zadać przed kliknięciem „Udostępnij”:

Czy wiadomość wygląda na rzetelną?
Czy zawiera źródła, na które można się powołać?
Czy pojawiła się w innych zaufanych mediach?

Krytyczne myślenie – twój najlepszy filtr

Fake newsy często bazują na przesadzie lub celowym zniekształceniu faktów. Dlatego warto nauczyć się analizować informacje krytycznie, np. zadać sobie pytanie, czy zdjęcia i filmy są prawdziwe. W dobie sztucznej inteligencji i edytowania zdjęć łatwo dać się nabrać na zmanipulowane materiały.

Zastanów się też, czy to, co czytasz, ma sens. Jeśli coś brzmi zbyt nieprawdopodobnie, może być wymyślone. Czy tekst nie jest zbyt emocjonalny? Sensacyjne nagłówki i dramatyczne słowa to znak ostrzegawczy! Korzystaj z narzędzi do sprawdzania faktów – jeśli masz wątpliwości, możesz skorzystać z serwisów fact-checkingowych, takich jak:

Demagog.org.pl – sprawdza wypowiedzi polityków i medialne doniesienia.
Snopes.com – jeden z największych serwisów do weryfikacji fake newsów.
Google Fact Check Explorer – pomaga znaleźć zweryfikowane informacje na dany temat.

Żyjemy w czasach, gdzie informacje rozprzestrzeniają się błyskawicznie. To od nas zależy, czy będziemy je traktować świadomie, czy damy się wciągnąć w pułapkę fake newsów. Pamiętaj – weryfikowanie informacji nie zajmuje dużo czasu, a może uchronić ciebie i innych przed dezinformacją. Nie wierz we wszystko, co przeczytasz i zawsze myśl krytycznie.

Autor: Romuald Łodyga, wychowawca OSiW Stargard

Źródła:

https://pewniwsieci.pl/dezinformacja-i-fake-news

https://cyberprofilaktyka.pl/blog/dezinformacja---czym-jest-i-jak-ja-zweryfikowac_i23.html

https://cyberpolicy.nask.pl/fake-news-dezinformacja-w-swiecie-nowych-mediow/