Finlandia

Informator na temat warunków życia i pracy w Finlandii

Informator na temat warunków życia i pracy w Finlandii

Informacje ogólne, czyli co o Finlandii powinieneś wiedzieć przed wyjazdem Finlandia, znana również jako Republika Finlandii, jest zaliczana do grupy najbogatszych krajów Unii Europejskiej. Wysoki standard życia to jeden z kilku powodów, dla którego osoby decydują się na pracę w tym kraju. Wzrost gospodarczy opiera się głównie na sukcesach przemysłu eksportowego. Do najważniejszych dziedzin przemysłowych zalicza się przemysł elektroniczny, metalowy oraz drzewny i papierniczy. W szybkim tempie wzrasta znaczenie działalności usługowej. Wraz ze starzeniem się ludności rośnie zapotrzebowanie na usługi. Jeżeli myślisz o wyjeździe do Finlandii w poszukiwaniu pracy, warto, abyś wcześniej zapoznał się z kilkoma przydatnymi informacjami dotyczącymi tego kraju. 

Finlandia położona jest w Europie Północnej i liczy 5 563 970 mieszkańców. 10% powierzchni kraju stanowią jeziora, zaś 69% lasy, co czyni Finlandię najbardziej zalesionym krajem Europy. Finlandia graniczy ze Szwecją, Norwegią i z Rosją, a jej stolicą są Helsinki. Język fiński i szwedzki to dwa oficjalne języki Finlandii. Finlandia ma dużą populację anglojęzyczną, 70% osób deklaruje znajomość języka angielskiego na poziomie swobodnej komunikacji. W urzędach, restauracjach i miejscach publicznych nie ma problemów z porozumieniem się w języku angielskim. Języka fińskiego, który należy do języków ugro-fińskich, używa zdecydowana większość mieszkańców, zaś szwedzkiego 5,6% społeczności. Na północy kraju, w Laponii, zamieszkuje około 7000 Lapończyków. Około jedna czwarta z nich używa języków lapońskich jako ojczystych. 

Od 1 marca 2002 roku oficjalną walutą Finlandii jest euro (€). Finlandia jest krajem o ustroju demokracji parlamentarnej. Funkcję głowy państwa sprawuje prezydent, który jest wybierany na sześcioletnią kadencję w wyborach powszechnych.

Podzielona jest na 6 prowincji: Finlandia Południowa, Finlandia Zachodnia, Finlandia Wschodnia, Oulu, Laponia, Wyspy Alandzkie. Od 1 stycznia 2011 r. kraj, zgodnie z nowym podziałem administracyjnym, składa się z 19 regionów (maakunta), 70 subregionów (seutukunta) oraz 342 gmin (kunta).

W Finlandii panuje wolność wyznaniowa. Oficjalnym wyznaniem państwa jest wiara luterańska i prawosławna. W kraju działają również parafie i wspólnoty wyznania katolickiego, żydowskiego i muzułmańskiego. Finlandia, według badań WHO ma najczystsze powietrze na świecie. Finlandia jest również znana jako "kraina tysiąca jezior". W rzeczywistości znajduje się tam 187 888 jezior, więcej niż w jakimkolwiek innym kraju proporcjonalnie do jego wielkości. Koszty utrzymania w tym kraju należą do najwyższych w Europie. Dodatkowym utrudnieniem dla osób pragnących osiedlić się w tym kraju jest trudny klimat (mrozy do –40 stopni Celsjusza w niektórych częściach kraju, bardzo krótkie dni w okresie zimowym, porywiste wiatry znacznie obniżające odczuwalną temperaturę). Temperatury powyżej +30°C zdarzają się rzadko i nie występują w każdym roku. Okres bez przymrozków trwa od końca kwietnia do połowy października na Wyspach Alandzkich, na południu kraju od początku maja do końca września, na północy od początku czerwca do końca sierpnia, choć sporadycznie przymrozki mogą występować także w lipcu. 

Pobyt w Finlandii

Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Finlandii jest paszport lub dowód osobisty, przy czym zaleca się posiadanie paszportu. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest ważny, w wystarczająco dobrym stanie i czy pozwala na stwierdzenie tożsamości.

Osobom, które potrzebują pomocy prawnej przed sądami zapewnione jest wsparcie adwokatów. Lista prawników upoważnionych do świadczenia usług prawniczych dostępna jest pod adresem: http://www.asianajajaliitto.fi/en/legal_services/find_a_lawyer

Zamieszczona na powyższej stronie wyszukiwarka umożliwia wyszukanie prawnika na podstawie następujących kryteriów: miasta działalności, znajomości języków obcych oraz płci. W Finlandii istnieje ponadto możliwość skorzystania z usług częściowo lub całkowicie bezpłatnej pomocy prawnej w biurach o nazwie oikeusaputoimisto. Biura te udzielają porad jedynie osobom fizycznym. Dane kontaktowe oddziałów poszczególnych biur znajdują się na stronie: http://www.oikeus.fi/oikeusapu/en/index/yhteystiedot.html

Bezpłatne porady prawne, skierowane głównie do osób, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej świadczą także studenci pod kierunkiem pracowników naukowych Wydziału Prawa  w ramach działającej Helsińskiej Klinice Prawa działającej przy Uniwersytecie w Helsinkach. Kontakt mailowy (również w języku polskim): helsinki-law-clinic@helsinki.fi

Karty kredytowe i płatnicze są w powszechnym użyciu.

Różnica czasu w Finlandii w stosunku do Polski to + 1 godzina. Czas letni obowiązuje od ostatniej niedzieli marca do ostatniej niedzieli października.

Nazwy miejscowości – na tablicach drogowych oraz w nazwach ulic stosowane są napisy dwujęzyczne (fiński i szwedzki)

Rynek pracy w Finlandii

Fiński rynek pracy jest niewielki. Istnieją jednak sektory (np. opieka zdrowotna, przemysł budowlany i metalurgiczny), w których wciąż istnieje zapotrzebowanie na pracowników. 

Najlepiej rozpocząć poszukiwanie pracy już w swoim kraju ojczystym. W pierwszej kolejności warto dowiedzieć się, czy w tym kraju znajdzie się praca zgodna z posiadanymi umiejętnościami zawodowymi.

Wielu pracodawców poszukuje pracowników zwłaszcza do zadań specjalistów poprzez media społecznościowe. 

Od osób podejmujących zatrudnienie związane z wykonywaniem pracy umysłowej zasadniczo wymaga się przynajmniej podstawowej znajomości języka fińskiego lub szwedzkiego i dobrej znajomości języka angielskiego.

Kandydat ubiegający się o pracę w urzędach publicznych będzie musiał posiadać decyzji wydanej przez Komisję ds. Edukacji dotyczącej uznania dyplomu uzyskanego za granicą. Komisja Edukacji w decyzji dotyczącej uznania dyplomu określi, do jakiego rodzaju prac daje uprawnienia posiadany przez kandydata dyplom. 

Komisja wydaje również opinie o zagranicznych dyplomach zawodowych. Opinia nie jest gwarancją kwalifikacji zawodowych i nie stanowi wytycznych do obowiązku zatrudnienia. Wydanie decyzji lub opinii jest odpłatne. 

Pracodawca sektora prywatnego, nie ma obowiązku sugerowania się decyzjami wydanymi przez Komisję ds. Edukacji, jego ocena kandydata odbywa się głównie w oparciu o swoje własne zasady. Czasami jednak decyzja dotycząca uznania jest potrzebna również w sektorze prywatnym np. w prywatnym przedszkolu. Pozwolenia urzędowe wymagane są również do wykonywania niektórych zawodów,  na przykład osoba wykonująca zawód związany z opieką zdrowotną musi złożyć wniosek o przyznanie pozwolenia na jego wykonywanie do Urzędu Valvira nadzorującego dziedzinę socjalną i służbę zdrowia

Oferty pracy zamieszczone są na stronach fińskiego Biura Zatrudnienia (www.mol.fi) oraz Europejskich Służb Zatrudnienia EURES (http://eures.europa.eu).

Ambasada RP przestrzega przed  nieuczciwymi ofertami pracy, w szczególności polegającymi na handlu obnośnym, który jest w Finlandii zabroniony. Przypominamy, że podejmowanie pracy bez zawarcia stosownej umowy jest niezgodne z prawem. Osoby podejmujące nielegalne zatrudnienie ryzykują wejście w konflikt z fińskim prawem, a także pozbawiają się możliwości ochrony swoich praw przez powołane do tego instytucje.   

Podjęcie i świadczenie pracy

Obywatele RP mogą podejmować pracę w Finlandii bez dodatkowego zezwolenia. Po znalezieniu i podjęciu pracy należy zarejestrować pobyt w biurze służby migracyjnej (Migri, www.migri.fi) w miejscu zamieszkania oraz w miejscowym urzędzie podatkowym.

W Finlandii przepisy regulujące warunki zatrudnienia nie są ujęte w jednolitym kodeksie pracy. Zastosowanie mają następujące akty prawne o charakterze ogólnym: ustawa o umowach pracy (Työsopimuslaki, 55/2001), ustawa o czasie pracy (Työaikalaki, 605/1996), ustawa o urlopach rocznych (Vuosilomalaki, 162/2005), ustawy o ubezpieczeniach od następstw nieszczęśliwych wypadków (tapaturmavakuutuslait) oraz branżowe układy zbiorowe pracy (työehtosopimukset) mające moc przepisów bezwzględnie obowiązujących (takich układów w Finlandii jest blisko dwieście).

Bliższe informacje dotyczące podstawowych norm pracy zawarte są na stronie internetowej inspekcji pracy: https://www.tyosuojelu.fi/web/en/employment-relationship

W Finlandii nie obowiązuje wynagrodzenie minimalne.

W wielu przedsiębiorstwach normy prawa pracy regulowane są korzystniejszymi układami zbiorowymi, dlatego nie jest możliwe podanie jednakowych i powszechnie obowiązujących norm prawa pracy dla każdego typu kontraktu.

Zgodnie jednak z ogólnymi zasadami prawa pracy, umowa o pracę może być w Finlandii zawarta pisemnie (w postaci papierowej lub elektronicznej) lub ustnie. Jeżeli umowa nie została zawarta na piśmie, obowiązkiem zatrudniającego jest przedstawienie pisemnej informacji o warunkach zatrudnienia. Co do zasady jednak zdecydowanie zaleca się zawieranie umów na piśmie. Umowa może być zawarta na czas określony lub nieokreślony. Umowa zawarta na czas określony wygasa po dacie, na jaki została zawarta, lub gdy została zakończona praca, będąca treścią zobowiązania. Zabronione jest zawieranie z inicjatyw pracodawcy umów na czas określony, jeśli istnieją przesłanki do stwierdzenia, że ze względu na charakter powierzanej pracy zawarcie umowy na czas określony jest formą obejścia korzystnych dla pracownika gwarancji ochronnych, związanych z pracą na podstawie umowy na czas nieokreślony. Wystąpienie przedmiotowych przesłanek stwierdza sąd pracy na wniosek pracownika.

Okres próbny nie może być dłuższy niż sześć miesięcy (w przypadku umów zawartych do końca roku 2016 wynosił on maksymalnie cztery miesiące). Pracodawca ma prawo do przedłużenia okresu próbnego, jeśli w jego trakcie pracownik był niezdolny do pracy przez co

najmniej 30 dni. W takim przypadku pracodawca ma jednak obowiązek poinformowania pracownika o przedłużeniu okresu próbnego przed zakończeniem wstępnie ustalonego okresu próbnego.

W przypadku umowy na czas określony okres próbny nie może być dłuższy od połowy umówionego okresu zatrudnienia, lecz w każdym przypadku nie może przekroczyć sześciu miesięcy.

Obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie norm bezpieczeństwa i higieny pracy oraz informowanie pracodawcy o wszelkich usterkach sprzętu oraz ryzyku związanym z użytkowaniem narzędzi pracy. Wypada podkreślić, że używanie narzędzi pracy niezgodnie z ich przeznaczeniem lub z zasadami BHP może pozbawić pracownika możliwości dochodzenia odszkodowania z tytułu poniesionego uszczerbku na zdrowiu, będącego konsekwencją wypadku przy pracy. Pracownik co do zasady nie może także podejmować pracy w firmie konkurencyjnej lub ujawniać tajemnicy zawodowej lub handlowej, obowiązującej go w związku z podjęciem pracy w określonej firmie.

Pracownikowi przysługuje 2,5 dnia urlopu wypoczynkowego za każdy miesiąc przepracowany w pełnym roku rozliczeniowym, który na potrzeby spraw urlopowych liczony jest od 1 kwietnia do 31 marca kolejnego roku. Jeżeli przed końcem roku rozliczeniowego stosunek pracy trwał krócej niż jeden rok (nieprzerwanie), pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 2 dni za każdy przepracowany miesiąc.Fińskim pracownikom przysługują w ciągu roku 4 tygodnie płatnego urlopu latem oraz dodatkowy tydzień wakacji zimą. 

Zgodnie z fińskimi regulacjami osoba, której pracodawca nie wypłacił zaległego wynagrodzenia – w tym za okres, w którym dana osoba pozostawała na zwolnieniu lekarskim – może zażądać od pracodawcy w formie pisemnej wywiązania się z tego obowiązku, wskazując termin wypłaty (np. siedem dni). Po bezskutecznym upływie tego terminu istnieje możliwość wniesienia sprawy do sądu. Innym środkiem jest złożenie wniosku o przeprowadzenie kontroli przestrzegania praw pracowniczych w zakładzie pracy do inspekcji bezpieczeństwa pracy (Työsuojeluhallinto), która może stwierdzić naruszenia w tym zakresie i wnioskować o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz nałożyć na pracodawcę karę.

Od marca 2016 r. działa infolinia dla zagranicznych pracowników. Celem infolinii jest udzielanie podstawowych porad prawnych i odpowiedzi na pytania dotyczące fińskiego prawa pracy. Pracownicy infolinii odpowiadają w języku angielskim. Infolinia czynna jest od poniedziałku do czwartku w godzinach 9.00–11.00 i 12.00–15.00. Telefon: 0 800 414 004, e-mail: workinfinland@sak.fi.

W Finlandii działają dużą rolę odgrywają związki zawodowe, które oprócz negocjowania warunków zbiorowych układów pracy i monitorowania przestrzegania przez pracodawcę praw pracowniczych, dysponują możliwościami udzielenia ograniczonego wsparcia finansowego swoim członkom w określonych sytuacjach (np. niewypłacenia przez pracodawcę zaległego wynagrodzenia).

Pracodawca jest zobowiązany do ubezpieczenia każdego pracownika, którego zatrudnia na więcej niż 12 dni w ciągu roku kalendarzowego. Jeśli pracodawca nie dopełni obowiązku ustawowego ubezpieczenia lub jeśli mu nie podlega, pracownik, który doznał szkody ma, mimo tego, prawo do odszkodowania przewidzianego przez ustawę o ubezpieczeniu wypadkowym. Ocena wniosku i wypłata odszkodowań są wykonywane przez federację zakładów ubezpieczenia wypadkowego.

Przed wyjazdem do Finlandii pamiętaj o…

Zanim zdecydujesz się na wyjazd do Finlandii warto wcześniej zapoznać się z warunkami życia oraz obyczajami tego kraju. Wskazane jest także przemyślenie decyzji o ewentualnym podjęciu kursu językowego i podszkoleniu umiejętności komunikowania się w języku fińskim.

Pamiętaj żeby sprawdzić, czy wykonywanie twojego zawodu jest uregulowane przepisami i czy musisz wystąpić do przedstawicieli władz o przyznanie prawa do wykonywania swojego zawodu. Więcej informacji znajdziesz na stronie: www.oph.fi/tutkintojentunnustaminen.

Bezpośrednio przed wyjazdem pamiętaj o zabraniu ze sobą następujących rzeczy:

• Ważny paszport lub dowód osobisty.

• Curriculum Vitae (CV), list motywacyjny, referencje z ostatnich miejsc pracy, kserokopie dyplomów akademickich i certyfikaty kursów przetłumaczone na język fiński. Dodatkowo pamiętaj, aby dyplomy akademickie i certyfikaty kursów przetłumaczyć u tłumacza przysięgłego.

• CV i list motywacyjny w wersji elektronicznej, by móc je ewentualnie modyfikować i uzupełniać.

• Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego EKUZ - bezpłatną kartę, którą otrzymasz po wypełnieniu wniosku w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia. Dzięki karcie w nagłej sytuacji będziesz mógł skorzystać z pomocy placówek medycznych.

• Listę adresów i telefonów polskich placówek dyplomatycznych.

• Odpowiednią sumę pieniędzy, która wystarczy do pierwszej wypłaty lub na powrót do domu, jeśli to będzie konieczne.

• Rozmówki fińskie, ewentualnie angielskie.

Dodatkowe informacje

Więcej informacji na temat zasad przekraczania granicy – fińska Straż Graniczna: https://raja.fi/en/guidelines-for-border-traffic-during-pandemic, email rajavartiolaitos@raja.fi, infolinia +358 295 420100

Wskazówki dotyczące kontroli zdrowotnej na granicy, w tym wymaganych testów, certyfikatów oraz zasad samoizolacji można znaleźć:

- na stronie Fińskiego Instytutu Zdrowia i Opieki Społecznej,

- pod numerem telefonu + 358 295 535 535,

- poprzez oficjalnie rekomendowaną aplikację FINENTRY (m.in. w języku angielskim, francuskim i rosyjskim) (dla Laponii - LAPLANDENTRY).

Zakwaterowanie

Większość Finów, około 70%, posiada domy własnościowe. Ceny mieszkań różnią się znacznie w różnych częściach kraju. Znalezienie mieszkania do wynajęcia w rozsądnej cenie może być procesem powolnym, szczególnie w dużych miastach. Koszty zakwaterowania w Finlandii są zróżnicowane, od 30 EUR za noc w hostelu do 100 EUR za noc w hotelu, a miesięczny wynajem mieszkania zaczyna się od 700 EUR. 

Umowę najmu i ewentualne zmiany do niej warto sporządzić na piśmie. Czynsz najmu jest zwykle płatny z góry w okresach miesięcznych. Wynajmujący może zażądać z góry kaucji w wysokości nieprzekraczającej trzymiesięcznego czynszu. Okres wypowiedzenia najmu mieszkania wynosi jeden pełny miesiąc kalendarzowy. Okres wypowiedzenia liczony jest od ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym agent wynajmującego otrzymał wypowiedzenie. Umowa najmu krótkoterminowego może zostać wypowiedziana tylko w szczególnych przypadkach.

Osoby niebędące obywatelami Finlandii mogą swobodnie kupować nieruchomości lub udziały w fińskiej spółce mieszkaniowej. Zakup domu potwierdza akt własności, którego po dwa egzemplarze sporządzają sprzedający i kupujący. Kupujący po raz pierwszy w wieku od 18 do 39 lat nie muszą płacić podatku od przeniesienia własności, jeśli dom jest używany jako własny dom, a kupujący nie posiadał wcześniej domu ani połowy domu.

Alternatywą dla wynajmu lub kupna domu jest prawo do zajmowania lokalu. Prawo do zamieszkania powstaje po podpisaniu umowy o użytkowanie i zapłaceniu części ceny zakupu lokalu tytułem opłaty za prawo do zamieszkania. W okresie takiego użytkowania należy również uiszczać miesięczną opłatę za użytkowanie. Właściciel domu nie może wypowiedzieć umowy najmu. Osoba posiadająca prawo do zamieszkania może sprzedać prawo do zamieszkania lub przenieść się z jednego domu do drugiego. Samego domu nie można kupić. Domy w układzie prawa własności dostępne są w największych miastach.

Istnieje również możliwość nabycia częściowego domu. W tym przypadku mieszkaniec kupuje określoną część domu (15%) i płaci czynsz. W późniejszym etapie istnieje możliwość zakupu przez mieszkańca całego domu. 

Transport

Najwygodniejszym sposobem dotarcia do Finlandii z zagranicy jest samolot. Lotnisko w Helsinkach ma połączenia z największymi miastami w Finlandii. Ceny lotów krajowych spadły w ostatnich latach i już taniej jest lecieć do północnej Finlandii niż jechać pociągiem.

Finlandia posiada wydajną sieć kolejową między głównymi miastami. Podróże między mniejszymi skupiskami ludności mogą odbywać się autokarami dalekobieżnymi. Jednak rozkłady jazdy autokarów i autobusów zostały w ostatnich latach skrócone, więc bardziej praktyczne jest posiadanie samochodu na obszarach wiejskich.

Transport publiczny jest efektywny, z biletami na pociągi kosztującymi około 25-30 EUR za trasę Helsinki-Turku, a autobusy są tańszą alternatywą.

W miastach, zwłaszcza w Obszarze Metropolitalnym Helsinek, można również obejść się bez samochodu. Ogólnie rzecz biorąc, plastikowa karta autobusowa służy do płacenia za transport lokalny. Można ją uzyskać w miejskim biurze transportu publicznego. Bilety jednorazowe można kupić u kierowcy lub w kioskach. Cena pojedynczego biletu na komunikację miejską waha się od 2 do 3 EUR w zależności od miasta.

Fińska Agencja Transportu i Komunikacji zajmuje się rejestracją i kontrolą pojazdów. Odpowiada również za prawa jazdy i egzaminy na prawo jazdy. Możesz także prowadzić samochód w Finlandii, jeśli posiadasz unijne prawo jazdy wydane przez inne państwo członkowskie UE. Na autostradach nie ma opłat.

Opieka zdrowotna 

Osoby ubezpieczone w polskim Narodowym Funduszu Zdrowia podróżujące po Finlandii lub przebywające w niej czasowo mają prawo do skorzystania w nagłych przypadkach z fińskiej publicznej opieki medycznej na podstawie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (karta EKUZ), którą można otrzymać przed wyjazdem w placówce NFZ. Posiadacze EKUZ przebywający w Finlandii czasowo co do zasady uprawnieni są również do korzystania z takich świadczeń zdrowotnych, bez wykonania których istniałoby ryzyko pogorszenia stanu zdrowia, jak np. w związku z leczeniem chorób przewlekłych. Kwestie te podlegają indywidualnej ocenie w każdym przypadku.

Należy pamiętać, że w Finlandii obowiązuje częściowa odpłatność za korzystanie z pomocy medycznej (np. kilkadziesiąt euro za wizytę lekarską lub za każdy dzień pobytu w szpitalu) oraz odpłatność za kupowane lekarstwa. Wydatki te pokrywa osoba, której udzielana jest pomoc medyczna.

Osoby pracujące lub prowadzące działalność gospodarczą w Finlandii, emeryci i renciści oraz członkowie rodzin osób ubezpieczonych uprawnione są do skorzystania z opieki zdrowotnej w Finlandii na podstawie karty S-1, którą można otrzymać w oddziałach NFZ po przedstawieniu niezbędnych dokumentów. Warunkiem korzystania z opieki zdrowotnej jest w tym przypadku dokonanie zgłoszenia do fińskiej instytucji ubezpieczeń społecznych (KELA) polskiej karty S-1.

Więcej informacji na temat ubezpieczenia zdrowotnego można uzyskać w Centrum Spraw Międzynarodowych firmy Kela lub na jej stronie internetowej pod adresem https://www.eu-terveydenhoito.fi/.

Osoby objęte fińskim ubezpieczeniem zdrowotnym mają prawo do częściowego zwrotu kosztów nabywanych lekarstw przepisanych przez fińskiego lekarza. Zwrot kosztów przysługuje po wydatkowaniu w danym roku 50 EUR na leki zakupione na podstawie recepty i obejmuje kwotę ustalaną procentowo w stosunku do wartości lekarstwa. Jej wysokość zależy od rodzaju lekarstwa. Fiński Zakład Ubezpieczeń Społeczno-Zdrowotnych (KELA) może również zwrócić część opłat za prywatną wizytę lekarską (z wyjątkiem badań z zakresu medycyny pracy). Zwrot ten nie obejmuje kosztów związanych z pobytem w szpitalu. 

System edukacji

Fiński system edukacji podzielony jest na etapy. W Finlandii szkolnictwo obowiązkowe jest w całości bezpłatne.

Obowiązek szkolny w Finlandii trwa 9 lat. Kształcenie jest obowiązkowe od 7 do 16 roku życia.

W Finlandii rodzice mogą zażądać odroczenia przyjęcia swojego dziecka do szkoły podstawowej na podstawie wyników testów psychologicznych, a jeśli to niezbędne – lekarskich, które wykażą, że dziecko nie jest pod względem psychicznym lub fizycznym gotowe do podjęcia nauki w szkole.

Nauka w szkole podstawowej trwa 9 lat. Szkoła podstawowa może również obejmować fakultatywny dziesiąty rok nauki przeznaczony dla tych uczniów, którzy nie dostali się do szkół średnich i pomimo ukończenia obowiązkowej nauki pragną uzupełnić wiedzę oraz poprawić wyniki w nauce potrzebne do ubiegania się o przyjęcie do szkół średnich.

Z początkiem 2021 r. obowiązek szkolny został rozszerzony o szkolnictwo ponadgimnazjalne; oznacza to, że wszyscy dziewiątoklasiści muszą ubiegać się o przyjęcie do szkoły średniej, aby kontynuować naukę. Celem rozszerzenia jest zagwarantowanie każdemu dziecku poziomu wykształcenia i umiejętności niezbędnych do odniesienia sukcesu we współczesnym społeczeństwie. Obowiązek uczęszczania do szkoły kończy się, gdy dana osoba kończy 18 lat lub gdy uzyska świadectwo ukończenia szkoły średniej II stopnia.

Szkoła średnia przeznaczona dla uczniów od 16 do 19 roku życia. Po uzyskaniu świadectwa ukończenia szkoły podstawowej ponad 90% absolwentów peruskoulu kontynuuje naukę na szczeblu szkolnictwa średniego, z czego ponad 60% kontynuuje naukę w trzyletnich ogólnokształcących szkołach średnich (Lukio), a 40% w trzyletnich lub czteroletnich szkołach zawodowych. Charakterystyczną cechą szkół średnich jest realizowanie procesu dydaktycznego w formie kursów oferujących indywidualny tryb nauczania.

Studia w Finlandii trwają w zależności od kierunku – od 3,5 do 4,5 lat. Studia kończą się uzyskaniem dyplomu upoważniającego do ubiegania się o stanowiska, na których wymagany jest dyplom uczelni wyższej.

Płatne korepetycje są zabronione. W kłopotach i zaległościach w nauce obowiązkowo pomagają nauczyciele. Praca z uczniem odbywa się na terenie szkoły w czasie lekcji lub po zajęciach szkolnych.

W szkołach fińskich nie ma klasówek i sprawdzianów. Jeżeli nauczycielowi na tym zależy, może wprowadzić pewną próbną formę kontroli. Jedynym egzaminem obowiązkowym jest ogólny sprawdzian pod koniec cyklu nauczania II stopnia, lecz jego wynik ma charakter orientujący ucznia, nauczyciela i rodziców co do ewentualnych dalszych losów edukacyjnych ucznia.

Życie kulturalne i społeczne

Finlandia ma bogate życie kulturalne, szczególnie w obszarze metropolitalnym Helsinek. W Finlandii jest ponad 1000 muzeów, a także dziesiątki teatrów i sal koncertowych. Muzyka fińska tradycyjnie zyskała światową renomę dzięki kompozycjom Sibeliusa i Merikanto. W ostatnich latach sukcesy zagraniczne odniosły takie zespoły jak Sunrise Avenue i Nightwish, kompozytorka Kaija Saariaho i dyrygent Esa-Pekka Salonen.

Latem Finowie chętnie przebywają w swoich domkach letniskowych, a oferta kulturalna jest jeszcze bardziej zróżnicowana, również na obszarach wiejskich. Młodzi ludzie spędzają wakacje słuchając swojej ulubionej muzyki na festiwalach, a miłośnicy muzyki tanecznej chodzą na plenerowe potańcówki.

Poza zajęciami kulturalnymi Finowie zazwyczaj spotykają się poprzez aktywność fizyczną. Cztery różne pory roku w Finlandii oferują wspaniałe możliwości spędzania czasu na świeżym powietrzu, od jazdy na nartach, po piesze wędrówki i nordic walking. Piesze wędrówki i biwakowanie są w Finlandii bardzo łatwe, ponieważ swoboda przemieszczania się, czyli prawa każdego obywatela Finlandii, oznaczają, że ludzie mogą swobodnie wędrować po łonie natury. W Finlandii istnieje również możliwość ćwiczeń w pomieszczeniach, szczególnie popularnymi przykładami są gry i sporty z piłką, takie jak hokej na lodzie i unihokej, a także pływanie.

Nocne życie w Finlandii również tętni życiem. Oprócz barów i restauracji popularne jest obecnie spędzanie wieczoru w kawiarni.

Istotną częścią fińskiej kultury jest sauna. Większość fińskich domów posiada przynajmniej po jednej saunie. Finlandia jest również znana jako ojczyzna gry Angry Birds, a ważnym kamieniem węgielnym fińskiej tożsamości jest Święty Mikołaj, który mieszka w Laponii.

Dochody i podatki

W Finlandii obowiązuje progresywny system podatkowy, a wysokość daniny, jaką każdy pracownik musi zapłacić na rzecz państwa oblicza się w oparciu o 4 progi: 8% (dla dochodów niższych niż 28 700 euro rocznie), 17,25% (do 47 300 euro), 21,25% (do 82 900 euro) i 31,25%. Do tego dochodzą m.in. podatki na rzecz gminy (od 16,5 do 23,5% w zależności od miejsca zamieszkania), wspólnoty wyznaniowej (1 lub 2 proc.; Fiński Kościół Ewangelicko-Luterański i Kościół Prawosławny pobierają go od swoich członków), nadawcy publicznego, skarbu państwa; odprowadzone zostaną też składki socjalne. 

Oddzielnie naliczany jest podatek od dochodów kapitałowych (pääomavero), np. od odsetek od lokat pieniężnych czy wynajmu lokali.

Obcokrajowcy, którzy przepracują w Finlandii mniej niż 6 miesięcy płacą stały podatek w wysokości 35%. Jeśli pracownik niebędący obywatelem Finlandii pracuje w Finlandii dłużej niż sześć miesięcy, podlega opodatkowaniu w taki sam sposób, jak Finowie.

Pamiętaj, że pracując w Finlandii, musisz posiadać numer identyfikacji podatkowej (henkilötunnus). Aby go otrzymać, skontaktuj się z miejscowym urzędem podatkowym (https://www.vero.fi/en/).

Aby wpłacić zaliczkę na poczet podatku dochodowego, niezwłocznie po rozpoczęciu pracy (maksymalnie do końca pierwszego miesiąca, w którym rozpocząłeś pracę) zwróć się do miejscowego urzędu skarbowego. Jeśli zaniedbasz ten obowiązek, możesz zapłacić karę.

Urzędy skarbowe udzielają imigrantom wskazówek we wszystkich sprawach związanych z podatkami. Porady można również uzyskać dzwoniąc pod numer obsługi klienta administracji podatkowej.

 Podstawowa stawka podatku VAT w Finlandii obowiązuje od 2013 roku, wynosi 24% i dotyczy sprzedaży towarów i usług, które nie podlegają opodatkowaniu przez obniżone stawki fińskiego podatku VAT  oraz 10% i  14% dla obniżonych stawek podatku VAT.

Koszty utrzymania

Zakupy spożywcze w Finlandii również mogą być kosztowne, ale lokalne supermarkety i targi oferują szeroki wybór produktów. Oto przykładowe ceny niektórych produktów spożywczych:

Produkt Cena (EUR)

Mleko (1 litr) 1,10

Chleb (500g) 2,50

Jajka (12 sztuk) 3,00

Ser (1 kg) 7,50

Kurczak (1 kg) 9,00

Jabłka (1 kg) 2,80

Warto również odwiedzić lokalne targi, gdzie można znaleźć świeże produkty prosto od rolników. Ceny mogą być tam nieco niższe, a jakość produktów często jest wyższa. Na przykład, kilogram świeżych warzyw na targu może kosztować około 2-4 EUR, w zależności od sezonu i dostępności.

Życie prywatne (narodziny, małżeństwo, śmierć)

Narodziny

Rodzice lub opiekunowie dziecka muszą zarejestrować imię i nazwisko dziecka oraz język ojczysty w systemie informacji o ludności w ciągu trzech miesięcy od urodzenia dziecka. Dane rejestrowane są w jednostce Agencji Usług Danych Cyfrowych i Ludności, na terenie której zamieszkuje matka dziecka lub prowadzony jest rejestr ludności. Jeżeli dziecko zostanie członkiem kościoła ewangelicko-augsburskiego lub kongregacji prawosławnej, szczegóły zgłasza się szafarzowi udzielającemu chrztu.

Urlop macierzyński zaczyna się najpóźniej na 6 tygodni przed wyznaczoną przez lekarza datą narodzin dziecka i trwa 3 miesiące. Potem rodzicom przysługuje urlop rodzicielski do czasu ukończenia przez dziecko 9 miesiąca życia. Urlop rodzicielski jest prawie tak samo płatny jak macierzyński – stanowi procent pensji (max 70%). Mama (rodzic) może pobierać zasiłek wychowawczy do ukończenia przez dziecko 3 r.ż. o ile zrezygnuje z opcji przedszkola. Wynosi on około 350 euro.

Małżeństwo

W Finlandii ceremonia zaślubin może odbyć się w Agencji Usług Cyfrowych i Danych o Ludności, w sądzie rejonowym lub kościele albo w ośrodku obsługującym inną wspólnotę religijną. Ewentualne przeszkody do zawarcia małżeństwa bada się przed ślubem. Może to zrobić Agencja Usług Cyfrowych i Danych o Ludności lub Kościół Ewangelicko-Augsburski lub Kościół Prawosławny, do którego należy jedno z przyszłych małżonków. Zaświadczenie potwierdzające brak przeszkód do zawarcia małżeństwa należy złożyć u sekretarza przed ślubem. Przyszli małżonkowie muszą podać nazwisko (nazwiska), które przyjmą.

Małżonkowie mają prawo do wzajemnego majątku. Prawo to można zmienić za pomocą umowy przedmałżeńskiej, która musi zostać zarejestrowana w Agencji Usług Cyfrowych i Danych Ludności.

Rozwód jest możliwy po sześciomiesięcznym okresie ugodowym lub jeśli małżonkowie mieszkają osobno od dwóch lat. Dzieci zazwyczaj mają prawo spotykać się z obojgiem rodziców po rozwodzie.

Rejestracja związków partnerskich

Dwie osoby tej samej płci mogą zawrzeć związek małżeński w Finlandii (nowelizacja ustawy z 1 marca 2017 r.).

Problemy wychowawcze

Gdy osoba niepełnoletnia popełniła przestępstwo, zażywała narkotyki lub doświadczyła przemocy w rodzinie policja zgłasza o tym opiece społecznej, która może podjąć decyzję o zabraniu młodego człowieka z domu i pracuje z nim oraz jego rodziną na rzecz zażegnania danej sytuacji. 

Gdzie szukać pomocy w razie nagłych wypadków?

• Telefon ratunkowy: 112

• Ogólnokrajowy telefon informacyjny o usługach Biur Zatrudnienia i ofertach pracy:

• Ambasada RP w Helsinkach: (+358) 9 618 280

Poziom przestępczości w Finlandii jest średni. Należy uważać na coraz częstsze kradzieże kieszonkowe, zwłaszcza w dużych centrach handlowych, na dworcach, w zaludnionych centralnych punktach miast i podczas imprez masowych.

Kradzież należy bezzwłocznie zgłosić w najbliższym komisariacie policji. Protokół policyjny będzie potrzebny do uzyskania odszkodowania od ubezpieczyciela. Jak najszybciej musisz zastrzec zgubione lub skradzione karty płatnicze i kredytowe. Jeśli zgubisz lub stracisz paszport lub inny dokument podróży, powinieneś nie tylko zgłosić to na policję, lecz także w miarę szybko skontaktować się z Ambasadą RP. 

Adresy polskich placówek dyplomatycznych

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Finlandii

Ambasada RP w Helsinkach 

adres: Armas Lindgrenin tie 21, 00570 Helsinki

telefon: +358 9 618 28 120

e-mail: helsinki.amb.info@msz.gov.pl

Elektroniczna Skrzynka Podawcza (ESP): /AmbHelsinki/SkrytkaESP

Referat ds. konsularnych i Polonii

adres: Armas Lindgrenin tie 21, 00570 Helsinki

telefon: +358 9 618 28 103 

e-mail: helsinki.konsul@msz.gov.pl

Elektroniczna Skrzynka Podawcza (ESP): /AmbHelsinki/SkrytkaESP

Wizyty osobiste

Poniedziałek, środa 13.00-16.00

Wtorek, czwartek, piątek 9.00-12.00

Konieczne jest zarezerwowanie wizyty w systemie e-konsulat. Prosimy o przybycie o wyznaczonej godzinie, gdyż nie dysponujemy poczekalnią dla interesantów. 

 Obsługa telefoniczna

Poniedziałek, środa 10.00-12.00

Wtorek, czwartek, piątek 13.00-15.00

W sytuacjach nagłych i nadzwyczajnych dotyczących zagrożenia życia, wypadków, zgonów i innych sytuacji wymagających pilnej interwencji konsula możliwy jest kontakt na numer dyżurny +358 503 818653

 Wykaz najprzydatniejszych zwrotów po fińsku

Dzień dobry - Hyvää huomenta (rano)/ Hyvää päivää (popołudniu)/ Hyvää iltaa (wieczorem)

Do widzenia - Näkemiin

Dobranoc - Hyvää yötä

Dziękuję - Kiitos

Przepraszam - Olen pahoillani/Anteeksi

Nazywam się... - Minun nimeni on …

Skąd pochodzisz? - Mistä olet kotoisin?

Pochodzę z Polski - Olen Puolasta

Miło mi Cię poznać - Hausta tavata

Czy mówisz po angielsku? - Puhutko englantia?

Szukam pracy - Etsin työtä

Przepraszam, nie rozumiem - Anteeksi, en ymmärrä

Przepraszam, zgubiłem/łam się. Czy mógłbyś mi pomóc? - Anteeksi, olen eksynyt. Voitko auttaa?

Która jest godzina? - Mitä kello on?

Ile to kosztuje? - Kuinka paljon tämä maksaa?

Gdzie jest najbliższy bank, posterunek policji, szpital/przychodnia lekarska/przychodnia dentystyczna? - Mistä voin löytää läheisimmän pankin/poliisiaseman/sairaalan/lääkärin/hammaslääkärin?

Autor: Anna Stokłosa - Doradca EURES, Śląska Wojewódzka Komenda OHP

Źródła:

Niniejszy informator został sporządzony w oparciu o materiały internetowe

https://pl.wikipedia.org/wiki/Finlandia

https://www.gov.pl/web/finlandia/praca-i-pobyt

https://www.gov.pl/web/finlandia/finlandia---zasady-wjazdu-aktualizacja-na-biezaco

https://eures.ec.europa.eu/living-and-working/living-and-working-conditions/

https://www.turysta.org/telefony-alarmowe-i-informacyjne-w-finlandii

https://www.gov.pl/web/finlandia/ambasada

https://www.konsulaty.net

https://dziennikurzedowy.msz.gov.pl/resource/Finlandia%20poradnik.pdf

https://moverdb.com/pl/moving-to-finland/living-in-finland/

https://ec.europa.eu/employment_social/empl_portal/SSRinEU/Your%20social%20security%20rights%20in%20Finland_pl.pdf