Czy z empatią nam po drodze? - Artykuł

Rozwińmy najpierw definicję tego słowa: empatia  jest pojęciem odnoszącym się do relacji, które nabiera znaczenia tylko w chwili, gdy jesteśmy w stanie niejako połączyć się z drugą osobą i odczuwać jej wewnętrzne doświadczenie. [1] 

Empatia (gr. empátheia „cierpienie”) to zdolność odczuwania stanów psychicznych innych osób (empatia emocjonalna), umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość (empatia poznawcza). [2]
 

Nie ulega wątpliwości, że empatia jest związana bezpośrednio z emocjami i pomaga nam odczuwać radości i smutki drugiej osoby oraz jej nastroje i złości, a nawet refleksje. I dużo łatwiej jest reagować w sposób empatyczny posługując się zachowaniami niewerbalnymi, niż wykorzystując do tego komunikację werbalną. Zdolność do odczytywania sygnałów: tonu głosu, gestu czy mimiki twarzy jest kluczem do wyczucia emocji drugiej osoby.

Czy empatia jest cechą wrodzoną, czy można się jej nauczyć?

Specjaliści z zakresu psychologii rozwoju stwierdzili, że już niemowlęta odczuwają przygnębienie i współczucie, zanim jeszcze uświadomią sobie ich znaczenie. Reagują na zdenerwowanie osób z ich otoczenia tak, jakby to się przydarzyło im samym np. płaczą na widok łez innego dziecka. Naśladowanie zachowań dorosłych w podobnych sytuacjach pozwala wytworzyć u dzieci bogaty repertuar zachowań empatycznych, zwłaszcza polegających na pomaganiu osobom, które są przygnębione. [3]

Czy bycie empatycznym jest modne?

Wielokrotnie Polacy, jako naród, okazywali swoją solidarność z ludźmi, których dotknęło nieszczęście. Wystarczy wspomnieć liczne akcje zbiórki pieniędzy np. na operację chorego dziecka za granicą: kwestowanie, wydarzenia sportowe, pokazy mody, koncerty czy inne działania połączone z licytacjami na szczytny cel. Hojność ludzi jest ogromna. Im krótszy czas zbiórki pieniędzy, tym więcej ludzi jest zaangażowanych. Przedsięwzięcie odpowiednio przedstawione i nagłośnione w mediach czy w Internecie pozwala dotrzeć do większości liczby osób. I do osiągniecia zamierzonego celu.
 

Można by się co prawda zastanawiać, czy zaangażowanie niektórych ludzi w tego typu przedsięwzięcia, to efekt dobrego serca i rzeczywistej chęci pomocy czy tylko bycie modnym: „bo tak wypada”, „bo inni to dostrzegą”, „bo mogę się pokazać”…

A jak jest z tą empatią na co dzień?

Czy łatwo jest zrozumieć, że starszej sąsiadce jest trudno iść samej po zakupy? Czy potrafimy przepuścić kogoś z kolejki, bo bardzo się spieszy na autobus? Albo chociażby nie złościć się na nowo zatrudnioną kasjerkę, która pracuje dużo wolniej od innych? Czy jesteśmy życzliwi dla współpracowników czy raczej traktujemy ich „jak zło konieczne” i czekamy na chwilę, kiedy powinie im się noga? Czy potrafimy dziękować najbliższym za każdy dobry uczynek, który dla nas zrobią? Czy mamy cierpliwość dla innych? Czy dajemy innym prawo do smutku, do chwili spokoju czy jednak obrażamy się, że nie chcą się z nami spotkać, kiedy my mamy na to ochotę?

Zrozumienie na co dzień

Czasami wydaje się, że łatwiej jest wziąć udział w dużej, zorganizowanej akcji pomocy i przekazać pewną sumę pieniędzy na szczytny cel niż próbować zrozumieć ludzi z naszego najbliższego otoczenia i chcieć im pomóc. Tak na co dzień. Być blisko.

W empatii nie chodzi tylko o to, aby pocieszyć kogoś, kto płacze. Ważne jest zrozumienie drugiego człowieka. Wybaczenie gorszego nastroju, bo może za dużo problemów dźwiga na swoich barkach. Wysłuchanie. Potrzymanie za rękę, kiedy tego potrzebuje. Nie osądzanie. Nie krytykowanie.

Po prostu traktowanie każdego człowieka z szacunkiem.

Autor: Agnieszka Serek - Doradca zawodowy z MCK w Końskich

1 Dale G. Leathers „Komunikacja niewerbalna”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009

2 https://pl.wikipedia.org/wiki/Empatia

3 Daniel Goleman „Inteligencja emocjonalna”, Media Rodzina, Poznań 2007