Asystent kulturowy jako nowy zawód - Artykuł

Emigracja, rozumiana jako wyjazd za granicę w celu pobytu czasowego lub zamieszkania na stałe, może być spowodowana różnymi przyczynami, np.: ekonomicznymi, religijnymi, naukowymi czy politycznymi. Z tą ostatnią, w skali dotąd nie mającej miejsca, mamy do czynienia aktualnie. W wyniku działań wojennych trudną decyzję o opuszczenia swojego kraju były zmuszone podjąć miliony ludzi, szukający bezpiecznego schronienia poza granicami własnego państwa.

Problemy z odnalezieniem się w nowym kraju

Zadaniem krajów docelowych jest oczywiście przede wszystkim zapewnienie im podstawowych warunków egzystencji. Często niestety odbywa się to w izolacji od własnego społeczeństwa, przyczyniając się do powstawania sporego zróżnicowania cywilizacyjnego między społecznościami.

Nowe, odmienne od dotychczasowego środowisko życia, w tym otoczenie geograficzne, historyczne, obyczajowe, polityczno-prawne, ekonomiczne, moralne oraz społeczno-kulturowe, mogą być przyczyną tworzenia się tzw. społeczeństw równoległych, pozostających w minimalnej interakcji i minimalnym między sobą kontakcie.

Lepsze zrozumienie obyczajów, wzorców współżycia społecznego, wierzeń, sztuki danego kraju sprzyja lepszemu rozumieniu, wydobywaniu znaczeń i interpretowaniu otaczającego świata. W tym procesie pomocny może być asystent kulturowy.

Czym zajmuje się asystent kulturowy?

Głównym celem pracy asystenta kulturowego będzie wspieranie procesu integracji cudzoziemców (uchodźców, emigrantów itp.) ze społeczeństwem kraju przyjmującego/docelowego. Podstawowym w tym zakresie narzędziem będzie korzystanie z zasobów kultury narodowej, pokazywanie tradycji i dorobku danego społeczeństwa.

Asystent kulturowy, szanując odmienność i autonomię społeczno-kulturową cudzoziemców, z którymi pracuje, ma pomagać w adaptacji do nowych warunków życia poprzez uczestnictwo w szeroko rozumianej kulturze danego kraju (kultura wysoka, popularna, ludowa). W dłuższej perspektywie pozwala to nie tylko na swobodne i samodzielne uczestnictwo w kulturze, ale i wyposaża w kompetencje do jej tworzenia czy też ubogacania.

Kultura jako język uniwersalny

Uczestnictwo w kulturze danego kraju nie zawsze wymaga od cudzoziemca dobrej znajomości języka kraju docelowego, językiem uniwersalnym może być tu np.: muzyka, fotografia, malarstwo, architektura, kaligrafia, rzeźba czy taniec/balet. Zasadniczym celem udziału w danym wydarzeniu, poza funkcją estetyczną, komunikacyjną, metafizyczną, ma być funkcja poznawcza sztuki (dydaktyczna), gdzie asystent kulturowy pokazuje odbiorcy nie tylko dzieło, ale też kontekst historyczny, społeczny czy obyczajowy z nim związany. Przy czym nie chodzi tu o etnocentryczne rozumienie sztuki narodowej, ale ma dać to odbiorcy możliwość spojrzenia na nią z różnych perspektyw, zachowując prawo do własnej tożsamość i być może do odrębności jej rozumienia.

Popularyzowanie kultury cudzoziemców

Kolejnym ważnym zadaniem doradcy kulturowego powinno też być inicjowanie, organizowanie imprez/wydarzeń popularyzujących kulturę kraju cudzoziemców. Pozwoli to nie tylko na podtrzymanie ich poczucia tożsamości narodowej, etnicznej czy językowej, ale też da szansę społeczeństwu kraju docelowego na poznanie odrębnej kultury, rozszerzy horyzonty, a być może zdoła również wywołać u odbiorcy swoiste przeżycia estetyczne, niemożliwe do doświadczania w kontakcie ze sztuką rodzimą, redefiniuje dotychczasowe pojęcie sztuki.  Jest też spora szansa, że takie działania przyczynią się do rozbudzenia zainteresowania całokształtem duchowego i materialnego dorobku danego społeczeństwa.

Praca asystenta kulturowego powinna być ukierunkowywana na obie strony, na cudzoziemców, ale także na i ludność miejscową. Tylko w takim przypadku obie społeczności mają szansę na lepsze wzajemne poznanie się i zrozumienie, oswojenie się z wzorami postępowania charakterystycznymi dla danej społeczności. To z pewnością przyczyni się do bardziej harmonijnego funkcjonowania także w tzw. życiu codziennym oraz zapobiegnie procesowi wykluczenia społecznego.

Autor: Renata Bech  – doradca zawodowy MCIZ Jelenia Góra