Jak wspierać nastolatka w cyfrowym świecie?

Cyfrowy świat to dziś stały element życia młodzieży. To tu uczą się, odpoczywają, zawierają znajomości, wyrażają siebie i zmagają się z pierwszymi dorosłymi wyzwaniami. Najnowsze badania prowadzone wśród uczniów i rodziców pokazują, że internet nie jest już „dodatkiem” do życia nastolatków – to przestrzeń, w której naprawdę żyją.

Dla dorosłych bywa to trudne: tempo zmian, nowe aplikacje, nieznane zjawiska, a z drugiej strony – naturalna chęć chronienia dziecka i dbania o jego dobrostan. Ten tekst pomoże ci odnaleźć się w tej rzeczywistości i zbudować z nastolatkiem relację opartą na zaufaniu, wiedzy i współpracy.

Nastolatek w sieci – nie tylko zabawa, ale i emocje

Z najnowszego badania „Nastolatki. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców” przeprowadzonego przez NASK wynika, że młodzież spędza online wiele godzin dziennie – i nie jest to wyłącznie rozrywka. Internet jest dla nich:

miejscem spotkań ze znajomymi,
przestrzenią wyrażania emocji,
źródłem wsparcia, ale czasem też presji,
narzędziem do nauki i kreatywności,
sposobem na odpoczynek po szkole.

Rodzic, który widzi tylko „kolejne scrollowanie”, łatwo może przegapić to, co dla nastolatka najważniejsze: emocjonalny wymiar życia online. Warto pytać: „Co cię tam wciąga?”, „Co ci się podoba?”, „Co cię denerwuje?”, zamiast: „Czemu znowu siedzisz w telefonie?”

Kontrola to nie wszystko – ważniejsza jest rozmowa

Raport jasno pokazuje różnicę między tym, co myślą rodzice, a tym, co mówią dzieci:

rodzice uważają, że dobrze znają cyfrowe życie swoich dzieci,
nastolatki mówią, że rodzice znają… tylko jego niewielką część.

Kontrola rodzicielska może być pomocna, ale nie zastąpi zaufania i otwartej komunikacji.

Warto, by dziecko miało pewność, że jeśli w internecie wydarzy się coś trudnego (hejt, presja rówieśnicza, kontakt z nieznajomym, wpadka ze zdjęciem), może przyjść do rodzica bez strachu przed karą.

Wyzwania i zagrożenia – co warto wiedzieć?

Młodzież dziś spotyka się online z rzeczami, które dla dorosłych często są nowe. Wśród nich:

cyberprzemoc – hejt, ośmieszanie, udostępnianie treści bez zgody,
presja mediów społecznościowych – porównywanie wyglądu, stylu życia,
ryzykowne kontakty – nie każdy, kto pisze do dziecka, jest jego rówieśnikiem,
seksting – ważny temat do rozmowy, bez tabu i zawstydzania,
problematyczne korzystanie z internetu – gdy trudno oderwać się od ekranu,
patotreści i wyzwania – nie zawsze młodzi potrafią realistycznie ocenić zagrożenie,
AI i deepfake – coraz częściej fragment cyfrowego środowiska nastolatków.

Świadomość tych zjawisk nie ma służyć straszeniu, ale zrozumieniu, w jakim świecie żyje twoje dziecko.

Zasady cyfrowe – ustalajcie je razem

Najlepiej działają zasady, które:

są ustalone wspólnie, nie „narzucone z góry”,
dotyczą całej rodziny, także dorosłych,
są elastyczne i dopasowane do wieku,
mają jasny cel: bezpieczeństwo, zdrowy sen, równowaga w ciągu dnia.

Propozycje, które często się sprawdzają:

„Ekrany odkładamy godzinę przed snem.”
„Jadalnia to strefa bez telefonów.”
„Jeśli coś cię w internecie zaniepokoi – mówisz od razu, bez konsekwencji.”
„Sprawdzamy ustawienia prywatności co kilka miesięcy.”

Buduj relację, nie dystans

Nastolatki mówią wprost: „Potrzebujemy rodziców, ale nie chcemy, żeby traktowali nas jak małe dzieci.”

Co wspiera relację?

Szczere zainteresowanie tym, co robi młody człowiek online.
Gotowość, by wysłuchać bez oceniania.
Odrobina wysiłku, by zrozumieć nowe aplikacje i trendy.
Wspólne rozmowy o emocjach, presji i trudnościach w sieci.
Okazywanie, że dom jest bezpiecznym miejscem także dla cyfrowych problemów.

To właśnie buduje „cyfrowy parasol ochronny”, którego nie da się zastąpić aplikacją ani filtrem.

Ucz się razem z dzieckiem – to działa najlepiej

Rodzic nie musi znać wszystkich technologii świata. Wystarczy:

ciekawość,
gotowość do rozmowy,
umiejętność stawiania granic z szacunkiem,
świadomość, że młodzież potrzebuje dorosłych bardziej, niż pokazuje.

Najsilniejszą ochroną przed zagrożeniami nie jest blokada – jest nią relacja, w której dziecko ufa, że może ci powiedzieć prawdę.

Autor: Joanna Buharewicz

Źródła:

NASK, „Nastolatki. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”, 2025

https://www.nask.pl/aktualnosci/co-dzieci-robia-w-sieci-nowy-raport-nastolatki

https://www.nask.pl/bezpiecznydzien/dzieciwsieci

https://www.nask.pl/aktualnosci/miedzy-scrollowaniem-a-zaufaniem-o-cyfrowej-przepasci-w-rodzinach

https://fdds.pl/o-fundacji/co-nowego-w-fundacji/domowe-zasady-ekranowe-i-sprawdzian-13-sprawdzamy-czy-ograniczenia-wiekowe-na-social-mediach-dzialaja.html