Święto Zmarłych czy Halloween? - Artykuł

Od kilku lat w Polsce coraz popularniejsze staje się Halloween (31 października) – święto kojarzone głównie ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej, ale równie chętnie obchodzone także w Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Irlandii. Jego straszno-żartobliwy charakter spodobał się w naszym kraju na tyle, że jesienią w polskich sklepach, obok półek z tradycyjnymi zniczami, można znaleźć masę przebrań i ozdób na Halloween.

Na początek krótkie doprecyzowanie: w dalszej części tekstu będę operowała ogólną nazwą „Święto Zmarłych”, mając na myśli pierwsze dwa dni listopada (czyli Święto Wszystkich Świętych, obchodzone 1 listopada oraz Dzień Zaduszny, obchodzony 2 listopada), podczas których Polacy odwiedzają groby swoich bliskich.

Które święto jest lepsze: nasze polskie Święto Zmarłych czy zachodnie Halloween?

I czy w ogóle można zadać takie pytanie?

Jeśli chodzi o genezę obu świąt, to jest ona podobna. Źródła podają dwie teorie na temat pochodzenia Halloween. Być może wywodzi się ono z rzymskiego święta na cześć bóstwa owoców i nasion.

Druga, bardziej rozpowszechniona teza mówi o tym, że to celtyckie święto Samhain dało początek Halloween. Samhain obchodzone było na powitanie jesieni i zimy – ludzie żegnali lato, oczekiwali na powrót bliskich do domów, bali się zimna i długich nocy, więc przy pomocy tego święta oswajali swój strach.

Powszechnie sądzi się, że Halloween wywodzi się ze Święta Zmarłych. Tymczasem podobno i poganie, i wcześni chrześcijanie czcili swoich zmarłych na wiosnę. Nawet nasze słowiańskie dziady odbywały się nie tylko jesienią, ale także na początku maja.

To kościół, chcąc zaanektować pogańskie zwyczaje, przeniósł wspominanie zmarłych na koniec października/początek listopada. W XIV wieku wprowadzono Wigilię Wszystkich Świętych (w krajach anglojęzycznych zwaną „All Hallows’ Eve”; później nazwa została skrócona do Halloween). Właśnie wtedy wierni musieli zacząć modlić się za zmarłych do wszystkich świętych na początku listopada zamiast – jak wcześniej – wiosną.

Widać, że jesienne (czy też pierwotnie pozimowe nastroje) związane z czczeniem zmarłych były bardzo podobne w różnych kulturach. Ludzie potrzebowali święta, które oswoi im strach przed śmiercią i pomoże wspominać zmarłych. Kościół starał się to ujednolicić i podporządkować religii.

Dlaczego tak długo to drążę?

Bo obecnie widać, w jak różne strony to świętowanie poszło, chociaż zaczęło się podobnie.

W Stanach czy Wielkiej Brytanii Halloween to radosne święto, pełne przebieranek, upiornych dekoracji, zbierania cukierków, psikusów i imprez. W Polsce przyjęła się spokojniejsza tradycja – odwiedzamy groby zmarłych, zostawiając znicz, modlimy się za nich. Nawet dziady już dawno zaniknęły.

Dlatego pytanie "Które święto jest lepsze?", jest nie na miejscu. Te święta są po prostu inne. I chyba bez sensu je porównywać.

A jednak porównujemy. Zapewne dlatego, że powszechna amerykanizacja życia sprawiła, że (zwłaszcza wśród młodych Polaków) Halloween stało się ostatnio bardzo popularne. Przebieranie się i imprezy to przecież bardzo przyjemny sposób spędzania czasu, więc właściwie nie ma się co dziwić.

Lepiej znaleźć kilka zalet popularności Halloween w Polsce: dobra zabawa, integracja ze znajomymi, poznawanie obcej kultury. To chyba wystarczające powody, by nie potępiać nikogo za obchodzenie Halloween.

Sądzę, że w naszej polskiej kulturze potrzeba odwiedzania cmentarzy w czasie Święta Zmarłych jest tak głęboko zakorzeniona, że nie trzeba się martwić, że zniknie czy zostanie wyparta przez Halloween.

Młody człowieku, ty sam najlepiej to wiesz, prawda? I nawet jeśli 31 października wrócisz późno z halloweenowej imprezy, to następnego dnia chętnie odwiedzisz groby bliskich zmarłych. Bo przecież piękno rozświetlonego cmentarza z mnóstwem kwiatów i ta nostalgiczna atmosfera są niepowtarzalne i warte kultywowania.

Autor: Joanna Buharewicz

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Halloween

https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2015/10/31/samhain-historia-prawdziwego-halloween/