Etapy w karierze rzemieślniczej, czyli jak osiągnąć mistrzostwo? - Artykuł

Jak wyglądają kolejne etapy kariery rzemieślniczej, poczynając od nauki zawodu, aż do osiągnięcia mistrzostwa? Postaramy się przeanalizować je krok po kroku.

Nauka zawodu

Pierwszym krokiem na drodze do kariery rzemieślniczej jest nauka wybranego zawodu. Można ją realizować na kilka sposobów:

• kształcenie w szkole branżowej lub technikum,
• nauka zawodu u pracodawcy,
• praktyczna nauka zawodu dorosłych,
• samodzielne uczenie się podstawowych umiejętności i technik związanych z wybranym rzemiosłem,
• kursy zawodowe.

To, jaką ścieżkę wybierzesz, zależy od wielu czynników.  Poniżej krótkie opisy poszczególnych form nauki, które powinny pomóc w decyzji.

Szkoły branżowe i technika

Kończąc szkołę podstawową i nie mając żadnej wiedzy o danym zawodzie, warto wybrać szkołę branżową lub technikum.

Nauka w szkole branżowej I stopnia trwa 3 lata, a jej ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe oraz zdobycie tytułu czeladnika (po zdaniu egzaminu). Osoba, która ukończyła branżową szkołę I stopnia posiada wykształcenie zasadnicze branżowe.

Absolwent szkoły branżowej I stopnia może kontynuować naukę w szkole branżowej II stopnia w zawodach, w których wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w branżowej szkole I i II stopnia. Szkoła branżowa II stopnia umożliwia zdobycie wykształcenia średniego branżowego, a także uzyskanie dyplomu zawodowego w zawodzie nauczanym na poziomie technika, jak również zdanie matury.

Naukę zawodu w szkole branżowej I stopnia można realizować, będąc uczestnikiem Ochotniczych Hufców Pracy. Sprawdź w tekście "Dlaczego warto uczyć się w OHP?", jakie korzyści wynikają z przystąpienia do OHP.

Zaletą nauki zawodu w szkołach branżowych jest to, że podpisując umowę z pracodawcą w celu odbycia praktyk zawodowych, stajesz się pracownikiem młodocianym i co miesiąc otrzymujesz wynagrodzenie w wysokości: 8 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym roku nauki, 9 % w drugim roku nauki i 10 % w trzecim roku nauki zawodu. Aktualne wskaźniki znajdziesz tutaj: https://dokariery.pl/aktualne-wskazniki

Miejscem, które pozwala zdobyć praktyczny zawód i uzyskać tytuł technika jest (jak sama nazwa mówi) technikum. Jest to pięcioletnia szkoła ponadpodstawowa, której ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu zawodowego (po zdaniu egzaminów zawodowych w danym zawodzie) oraz uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.

Jakie są zalety nauki w wymienionych szkołach, przygotowujących do wykonywania określonego zawodu? Istotne jest to, iż jest to nauka od podstaw, zorganizowana w sposób pozwalający opanować niezbędną wiedzę. Oprócz przedmiotów ogólnych i zawodowych, uczniowie odbywają też obowiązkowe praktyki u pracodawców. Praktyczna nauka zawodu to najlepszy sposób przyswojenia wiedzy i zdobycia doświadczenia, ponieważ praca pod nadzorem doświadczonych mistrzów rzemieślniczych pozwala na uzyskanie cennych umiejętności.

Nauka zawodu u pracodawcy

Praktyczna nauka zawodu możliwa jest też w formie pozaszkolnej. Jedynym warunkiem, by ją realizować, jest ukończenie ośmioletniej szkoły podstawowej. Jeśli z jakiegoś powodu nie chcesz uczęszczać do szkoły branżowej lub technikum, możesz zdecydować się na naukę zawodu bezpośrednio u pracodawcy. Taka forma zdobycia zawodu rzemieślniczego trwa 36 miesięcy i składa się z dwóch części: praktycznej – u pracodawcy, teoretycznej – w tym przypadku na kursach dokształcających albo u pracodawcy.

By realizować naukę u pracodawcy, musisz być pomiędzy 15. a 18. rokiem życia oraz podpisać z pracodawcą z zakładu rzemieślniczego umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Zostaniesz wtedy pracownikiem młodocianym, otrzymującym wynagrodzenie (jak wyżej).

Szczegółowe informacje na temat nauki zawodu u pracodawcy w formie pozaszkolnej, znajdziesz w tekście "Nauka zawodu bez chodzenia do szkoły? To możliwe!".

Praktyczna nauka zawodu dorosłych

Jeśli masz skończone 18 lat i chcesz zostać rzemieślnikiem, nic straconego! Istnieje tzw. praktyczna nauka zawodu dorosłych przewidziana dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy.

Przygotowanie zawodowe dorosłych odbywa się w formie:

• praktycznej nauki zawodu dorosłych umożliwiającej przystąpienie do egzaminu zawodowego lub egzaminu czeladniczego;
• przyuczenia do pracy dorosłych mającego na celu zdobycie wybranych kwalifikacji zawodowych lub umiejętności, niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych, właściwych dla zawodu występującego w klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.

Przygotowanie zawodowe dorosłych jest realizowane na podstawie umowy w sprawie realizacji przygotowania zawodowego dorosłych zawieranej między starostą a pracodawcą lub między starostą, pracodawcą i instytucją szkoleniową, wpisaną do rejestru prowadzonego przez wojewódzki urząd pracy.

Praktyczna nauka zawodu dorosłych trwa od 6 do 12 miesięcy, a przyuczenie do pracy dorosłych trwa od 3 do 6 miesięcy.

Szczegóły na temat tej formy nauki zawodu znajdziesz w tekście Zielonej Linii.

Nauka samodzielna i kursy

Istnieje wielu samouków, którzy świetnie radzą sobie np. z fryzjerstwem, stolarką czy kowalstwem i z powodzeniem wykonują te zawody, nie mając formalnego przygotowania w tym kierunku. Być może jakieś rzemiosło jest twoją pasją i wiesz o nim wystarczająco dużo, by wykonywać dany zawód. Jeśli chcesz uzyskać formalne kwalifikacje i tytuł czeladnika – istnieje taka możliwość.

Izby rzemieślnicze, odpowiedzialne za przeprowadzanie i potwierdzanie egzaminów kwalifikacyjnych, dopuszczają możliwość zdawania egzaminu czeladniczego przez osoby, które posiadają świadectwo ukończenia gimnazjum albo ośmioletniej szkoły podstawowej i co najmniej trzyletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje się egzamin. Jeśli więc jesteś w stanie udokumentować pracę w danych zawodzie w okresie trzech lat, możesz przystąpić do egzaminu.

Osoby chcące się przekwalifikować lub po prostu nauczyć zawodu rzemieślniczego, mogą też korzystać z kursów zawodowych. Warto zorientować się, jakie instytucje prowadzą kursy zawodowe, kończące się zdobyciem potrzebnych uprawnień do wykonywania danego zawodu, czyli np. egzaminem czeladniczym. Mogą to być Centra Kształcenia Ustawicznego, Zakłady Doskonalenia Zawodowego czy prywatne szkoły dla dorosłych.

Z tekstu "Szkolenia i kursy online – jak zdobyć dodatkowe doświadczenie?" dowiesz się, na co zwracać uwagę, wybierając kurs.

Od ucznia do mistrza

Ostatecznym celem wielu rzemieślników jest osiągnięcie mistrzostwa w swoim zawodzie. Mistrzowie rzemieślniczy posiadają głęboką wiedzę i umiejętności w swojej dziedzinie, często prowadzą własne warsztaty i przyjmują uczniów w celu ich szkolenia. Osiągnięcie mistrzostwa wymaga lat praktyki, zaangażowania i ciągłego dążenia do doskonałości.

Jak podaje Częstochowska Izba Rzemieślnicza, do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza może przystąpić osoba, która spełnia warunki dotyczące stażu pracy, rodzaju i zakresu posiadanych kwalifikacji zawodowych lub typu ukończonej szkoły zawodowej, przy czym kandydat musi ukończyć co najmniej szkołę ponadgimnazjalną/ponadpodstawową.

Szczegółowe warunki przystąpienia do egzaminu na mistrza należy sprawdzić w odpowiedniej izbie rzemieślniczej.

Posiadanie dyplomu mistrzowskiego potwierdza najwyższe umiejętności zawodowe, ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej oraz umożliwia objęcie stanowisk kierowniczych w firmie. Jest również uprawnieniem do szkolenia młodych pracowników – po ukończeniu odpowiedniego kursu pedagogicznego.

Warto dodać, że zarówno egzamin mistrzowski, jak i czeladniczy, składa się z dwóch etapów: praktycznego i teoretycznego.

Nieustanny rozwój

Specyfika wielu zawodów rzemieślniczych wymaga nieustannego samodoskonalenia się. Nowe trendy, nowinki techniczne, zmieniające się zapotrzebowanie klientów – to wszystko sprawia, że należy aktualizować i poszerzać swoją wiedzę – samodzielnie lub za pomocą specjalistycznych szkoleń.

Będąc praktykującym rzemieślnikiem warto też rozważyć członkostwo w cechu rzemiosł, które daje szereg korzyści, m.in.: 

• możliwość rozwijania swoich umiejętności zawodowych,
• wsparcie w procesie szkolenia uczniów,
• dostęp do porad, informacji oraz wsparcie w przypadku konieczności interwencji,
• pomoc w uzyskaniu refundacji kosztów szkolenia uczniów,
• wsparcie w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym,
• dostęp do kursów z zakresu BHP dla pracodawców i uczniów, pierwszej pomocy medycznej oraz innych kursów dostosowanych do indywidualnych potrzeb.

Kariera rzemieślnika oferuje wiele możliwości rozwoju i zdecydowanie pozwala na osiągnięcie sukcesu. Poprzez ciągłe uczenie się, praktykę i zaangażowanie można przejść przez kolejne etapy zdobywana doświadczenia –  aż do osiągnięcia mistrzostwa w swoim rzemiośle.

Autor: Joanna Buharewicz

Źródła:

https://kwalifikacje.edu.pl/czym-jest-zsk/

https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec

https://zielonalinia.gov.pl/przygotowanie-zawodowe-doroslych-32550

https://www.irpoznan.com.pl/strona,warunki-dopuszczenia-do-egzaminu.html

https://lexlege.pl/ustawa-o-promocji-zatrudnienia-i-instytucjach-rynku-pracy/art-53a/

https://www.cechczluchow.pl/czlonkowie/korzysci

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 53a - 53m)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 kwietnia 2014 r. w sprawie przygotowania zawodowego dorosłych