Kontrola PIP w zakresie przepisów rozporządzenia dot. prac wzbronionych młodocianym - artykuł

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem sprawującym kontrolę nad prawidłowym zatrudnianiem pracowników, w tym pracowników młodocianych. Czuwa nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy zawartych w Kodeksie Pracy i innych przepisach wykonawczych, w tym rozporządzeń.

Prace wzbronione

Jeśli chodzi o pracowników młodocianych szczególną uwagę zwracają przepisy dotyczące prac wzbronionych. Zalicza się do nich prace:

• charakteryzujące się dużym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała i zagrażające rozwojowi psychicznemu,
• w warunkach szkodliwych – z narażeniem na czynniki chemiczne, pyłowe, fizyczne i biologiczne,
• w których występuje ryzyko wypadku.

Kiedy młodociany może podjąć prace wzbronione?

Pracownik młodociany generalnie nie może podejmować takich prac. Istnieje jednak wyjątek od tej reguły. Zgodnie z zapisem w Rozporządzeniu w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, niektóre prace wzbronione może podejmować jedynie młodociany powyżej 16 roku życia, jeśli jest to konieczne do odbycia przygotowania zawodowego i pod warunkiem, że prace tego typu nie mają charakteru ciągłego.   

Zakres kontroli PIP

Podstawową kwestią, na jakie zwraca uwagę Państwowa Inspekcja Pracy podczas przeprowadzania kontroli, jest sprawdzenie, czy pracodawca skierował pracownika młodocianego na badania lekarskie przed podjęciem pracy oraz czy przeprowadził z nimi szkolenie z bezpieczeństwa i higieny pracy. Kolejnym aspektem jest to, czy pracodawca (biorąc pod uwagę to, że młodociani nie mają doświadczenia, nie są świadomi zagrożeń istniejących w miejscu pracy, są niedojrzali fizycznie i psychicznie), zapewnia im:

• nadzór nauczycieli/instruktorów praktycznej nauki zawodu czy innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaną przez nich pracą;
• zrozumiałą informację o potencjalnych zagrożeniach i działaniach podjętych w celu ochrony ich zdrowia;
• przerwy w pracy w pomieszczeniach, które są odizolowane od czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia;
• bezpłatne środki ochrony indywidualnej, mające na celu ochronę zdrowia przed szkodliwymi i niebezpiecznymi czynnikami, występującymi w środowisku pracy oraz instruktaż, w jaki sposób powinni posługiwać się tymi środkami;
• nieodpłatnie odzież i obuwie robocze.

Następną kwestią podlegającą weryfikacji przez PIP jest to, czy pracodawca dokonał oceny ryzyka zawodowego młodocianego wykonującego prace wzbronione oraz czy poinformował o nim młodego pracownika, a także jego rodziców/opiekunów prawnych jeszcze przed podjęciem pracy. Elementy, jakie należy wziąć pod uwagę przy ocenie ryzyka zawodowego to:

• wyposażenie i organizacja stanowisk i miejsc pracy;
• organizacja procesów pracy i ich powiązanie;
• identyfikację czynników chemicznych, pyłowych, fizycznych i biologicznych występujących w środowisku pracy; młodocianego, ich oddziaływanie na organizm młodocianego, stopień i okres narażenia na te czynniki oraz środki ochrony;
• formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu;
• zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.

Pracodawco, pamiętaj, że masz obowiązek stworzenia wykazu prac wzbronionych młodocianym i wykazu prac wzbronionych młodocianym od 16 r.ż., którzy mogą je wykonywać, jeśli jest to konieczne do odbycia przygotowania zawodowego. Zadaniem inspektora Państwowej Inspekcji Pracy jest sprawdzenie czy oba te dokumenty powstały po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy, który stwierdził, że praca, jaką ma wykonywać młodociany pracownik, nie zagraża jego zdrowiu. Wykazy prac wzbronionych należy zamieścić w widocznym miejscu, w każdym dziale, w jakim zatrudnieni są młodociani.  

Dodatkowo weryfikacji podlega to, czy pracodawca stworzył wykazy rodzaju prac i stanowisk związanych z zatrudnieniem pracowników młodocianych.

Kara grzywny

Artykuł 281 §1 pkt 5 Kodeksu Pracy mówi, że pracodawca, który nie dopełnia przepisów prawa pracy w zakresie zatrudniania młodocianych, podlega karze grzywny w wysokości od 1000 do 30000 zł.

Autor: Marta Halicka

Źródła:

Kodeks pracy

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Mariola Niełacna, Kontrole PIP 2025 – poradnik dla pracodawców, InforAkademia (prezentacja)