Egzaminy po nauce zawodu/przyuczeniu - artykuł

Egzaminy po przyuczeniu do wykonywania określonej pracy

Pracownik młodociany zdaje egzamin bezpośrednio u pracodawcy, jeżeli pracodawca, u którego jest zatrudniony, nie jest rzemieślnikiem.

W sytuacji kiedy pracodawca, u którego jest zatrudniony młodociany, jest rzemieślnikiem, egzamin zdawany jest przed komisją egzaminacyjną izby rzemieślniczej zgodnie z zasadami określonymi przez Związek Rzemiosła Polskiego.

Egzaminy zdawane po przyuczeniu do wykonywania określonej pracy nazywane są egzaminami sprawdzającymi. Składają się one z części praktycznej i teoretycznej. Teoretyczne sprawdzanie wiedzy odbywa się w formie ustnej. Polega na odpowiedzi na pytania z zakresu:

• umiejętności zawodowych oraz przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
• podstawowych zasad ochrony środowiska.

Młodociany, który zda taki egzamin otrzymuje odpowiednio od pracodawcy lub izby rzemieślniczej zaświadczenie potwierdzające nabycie umiejętności do wykonywania prac, których się uczył. Zaświadczenie powinno zawierać: ocenę z egzaminu, rodzaj przyuczenia i czas jego trwania.

Młodocianemu, który nie zda egzaminu, należy przedłużyć okres przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Nie dłużej jednak niż na 3 miesiące. Okres ustalić powinien pracodawca lub izba rzemieślnicza w zależności od tego, czy pracodawca jest rzemieślnikiem.

Należy pamiętać, że w przypadku zakończenia przyuczenia do wykonywania określonej pracy pozytywnie i podjęcia kontynuacji nauki w formie nauki zawodu, okres przyuczenia do wykonywania określonej pracy, wlicza się młodocianemu do praktycznej nauki zawodu. 

Egzaminy po nauce zawodu

W nauce zawodu istnieje podział podobny jak w przyuczeniu do wykonywania określonej pracy, czyli należy rozróżnić czy pracodawca, u którego zatrudniony jest młodociany jest rzemieślnikiem czy nie.

Młodociany, który uczy się w szkole branżowej I stopnia i zatrudniony jest u pracodawcy, który nie jest rzemieślnikiem, na koniec edukacji zdaje egzamin potwierdzający kwalifikacje w danym zawodzie.

Młodociany kształcący się w ośrodku dokształcania i doskonalenia zawodowego albo u pracodawcy, będący zatrudniony u pracodawcy, który nie jest rzemieślnikiem, zdaje tzw. egzamin eksternistyczny.

Natomiast młodociany pracujący u pracodawcy-rzemieślnika zdaje egzamin na tytuł czeladnika.

Potwierdzeniem uzyskania pozytywnej oceny jest otrzymanie świadectwa czeladniczego.

Szczegółowe informacje na temat egzaminu czeladniczego znajdziesz tu: Egzamin czeladniczy.

Egzamin mistrzowski

Najwyższy poziom kwalifikacji w zawodzie uzyskuje osoba, która zdała egzamin mistrzowski. Na potwierdzenie zdobytych umiejętności otrzymuje ona dyplom mistrzowski. Do egzaminu tego przystępują doświadczeni rzemieślnicy. Wymagany jest on często do samodzielnego prowadzenia zakładu i szkolenia uczniów.

Egzamin mistrzowski składa się z dwóch etapów: praktycznego i teoretycznego. Egzamin praktyczny polega na samodzielnym wykonaniu zadań w celu potwierdzenia umiejętności praktycznych. Część teoretyczna obejmuje 2 etapy: pisemny i ustny.

Część pisemna etapu teoretycznego egzaminu mistrzowskiego obejmuje pytania z zakresu:

• rachunkowości zawodowej z kalkulacją,
• dokumentacji działalności gospodarczej,
• rysunku zawodowego,
• przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
• podstawowych zasad ochrony środowiska,
• podstawowych przepisów prawa pracy,
• podstawowej problematyki z zakresu podejmowania działalności gospodarczej i zarządzania przedsiębiorstwem,
• podstaw psychologii i pedagogiki,
• metodyki nauczania.

Część ustna etapu teoretycznego zawiera pytania z zakresu:

• technologii,
• maszynoznawstwa
• materiałoznawstwa.

Do egzaminu mistrzowskiego może przystąpić osoba, która spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków:

1. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, dotychczasowej szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej działającej w systemie oświaty przed 1 stycznia 1999 r. oraz tytuł czeladnika lub równorzędny w zawodzie, w którym zdaje egzamin, a także:
   1. co najmniej trzyletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, po uzyskaniu tytułu zawodowego, albo
   2. co najmniej sześcioletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, łącznie przed uzyskaniem i po uzyskaniu tytułu zawodowego;
2. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, dotychczasowej szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej działającej w systemie oświaty przed 1 stycznia 1999 r. oraz co najmniej sześcioletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej;
3. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, dotychczasowej szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej działającej w systemie oświaty przed 1 stycznia 1999 r. oraz tytuł czeladnika lub równorzędny w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin, a także co najmniej trzyletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, po uzyskaniu tytułu zawodowego;
4. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, dotychczasowej szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej działającej w systemie oświaty przed 1 stycznia 1999 r. oraz tytuł mistrza w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin, a także co najmniej roczny okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, po uzyskaniu tytułu mistrza;
5. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, dotychczasowej szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej działającej w systemie oświaty przed 1 stycznia 1999 r., dających wykształcenie średnie albo średnie branżowe i kształcących w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin, oraz tytuł zawodowy w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin, a także co najmniej dwuletni okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, po uzyskaniu tytułu zawodowego;
6. posiada dyplom ukończenia studiów na kierunku związanym z zawodem, w którym zdaje egzamin, oraz co najmniej roczny okres wykonywania zawodu, w którym zdaje egzamin, po uzyskaniu tytułu zawodowego.

Egzaminy te przeprowadzają komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.        

Chcąc przystąpić do każdego z nich, należy złożyć wniosek.                   

Pracodawca zatrudniający młodocianego pracownika, zgodnie z zapisem w Rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego, ma obowiązek pokryć koszty jego pierwszego egzaminu. Natomiast może, ale nie musi sfinansować koszt egzaminu poprawkowego.

Autor: Marta Halicka

Źródła:

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/przygotowanie-zawodowe-mlodocianych-i-ich-wynagradzanie-16797587/roz-3

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/egzamin-czeladniczy-egzamin-mistrzowski-oraz-egzamin-sprawdzajacy-18559783